MASALLAR, ÇOCUKLAR VE BÜYÜKLER

Onlarsız ne hayaller renkli olurdu, ne de büyükler… Eğlendiren, düşündüren, hatta zaman zaman korkutan, çocukluğun olmazsa olmazı, masallar…

Hiç masal dinlemeden büyüyen çocuk var mıdır? Her çocuk bir şekilde masalların büyülü dünyasıyla tanışmıştır. Anne-babası hiç anlatmamış olsa da mutlaka bir yerlerden duymuş ya da okumuştur. Eski zamanları, hayvanların dünyasını, unutulmaz aşıkları, zavallı küçük kızları, perileri, zeki çocukları, dedeleri, nineleri, anne-baba sevgisini, kimi zaman da çocukluk maceralarını anlatan, çocukluğun en unutulmaz, en pembe anıları masallardır kuşkusuz…
Çocuklar masallar yoluyla dünyayı tanımaya başlar; masallar yoluyla farklı dünyaları keşfederler. İlk olarak, masallar yoluyla gerçek hayal dünyasına girerler. Bu yolla hayal güçleri gelişir, soyut düşünmenin temelleri atılır ve masallar yoluyla kitap okuma alışkanlığı kazanırlar. Masalların çocukların gelişimlerine olan en önemli katkısı, bir ömür boyu taşıyacakları alışkanlıklar kazanmalarını sağlamasıdır. Büyükler için ise masallar, dünyanın gerçekliğinden ve koşturmasından en kolay ve en renkli sıyrılma yoludur. Masallar çocukların ve büyüklerin hayatlarında bu kadar büyük bir öneme sahipken, bu konuda daha fazla bilgi edinelim istedik. Hangi yaşa hangi masallar uygun? Masalların çocuğumuzun gelişimine katkıları neler? Çocuklarımıza masal okurken nelere dikkat etmeliyiz? Masallar zararlı olabilir mi? Bu soruların ve daha pek çok sorunun yanıtını sizler için hazırladık.

İLK AYLAR
“Uyusun da büyüsün ninni… Tıpış tıpış yürüsün ninni… Danalar girmiş bostana…”
Bundan ala masal mı olur… Onlar hiç hatırlamasalar da, daha ilk günden başlar minicik bebeklerin hikayelerle, masallarla olan tanışıklıkları. Günümüzde sadece geleneklere sadık kalmak adına sayılı ülkede kullanılan “prens” “prenses” unvanları, minik bebeklerimize söylediğimiz güzel masal benzetmelerinden sadece birkaçı…

DİL GELİŞİMİNE KATKIDA BULUNUN
Uzmanlar, daha yaşamın ilk aylarından itibaren, bebeklere kitap ve masal okunmasının dil gelişimine olumlu katkıları olacağı konusunda birleşiyor. Kısacası, daha doğduğu günden itibaren (ilk aylarda bir şeyler okuyacak haliniz olursa tabii) bebeğinizi uyuturken, ona rahatlıkla kitaplar, masallar okuyabilirsiniz. Bu dönemde masallar konusundaki seçim, aslında çok önemli değil. Ancak bebeğiniz artık kucağınızda oturabiliyor duruma geldikten ve önünde gördüğü her şeyi ağzına sokmaktan vazgeçtikten hemen sonra onunla birlikte masal kitaplarını karıştırmaya başlayabilirsiniz.
Bebeğinize ilk yıl sürecince okuyabileceğiniz en uygun kitaplar, büyük resimli ve her sayfada en fazla bir cümle olan basit hikaye, masal kitaplarıdır. Çünkü bebeğiniz 6-7 aylık olduktan sonra, kitaplarda tek ilgi duyduğu bölüm, gördüğü resimler olacaktır.

1-2 YAŞ DÖNEMİ
Bebeğiniz 1 yaşına yaklaşırken, sadece resimlerle ilgilenmekten vazgeçecek ve söylediklerinize de kulak vermeye başlayacaktır. Okuduğunuz kelimeleri dikkatle dinleyecek ve dilinden geldiğince tekrar etmeye çalışacaktır.
Bu nedenle özellikle bebeğinizin 1 yaşına yaklaştığı aylarda, anlamasını kolaylaştırmak için, karmaşık olmayan son derece basit hikayeleri, bebeğinizle birlikte tekrarlayarak okumanız, dil ve zeka gelişimi açısından son derece yararlıdır.

DOĞAÇLAMA YAPIN
Bu yaşlarda, bebeğinize kitap okurken dilediğiniz kadar doğaçlama yapabilirsiniz. Resimlerdeki küçük ayrıntıların tamamı sizin hizmetinizde, bebeğinize yeni kelimeler öğretebilmeniz için karşınızda parlayıp duruyorlar. Erken dönemlerde animasyonlu kitaplar son derece ilgi çekicidirler. Sayfaları açıldıkça üç boyutlu hale gelen resimler, bebeğinizin simgeleri dokunarak da öğrenebilmesini sağlayacaktır. Kitapları okurken ya da uydururken, sık sık sözünü ettiğiniz kelimelerin simgelerine dokunun ve bebeğinizi de dokunmaya teşvik edin; böylelikle öğrenme üç duyuyla gerçekleşmiş olur: dinleyerek, görerek ve dokunarak. Müzikli masal kitapları da bu yaş için en uygun seçeneklerdir.

RİTİMLİ MASALLAR
Bu yaş dönemlerindeki bebekler, ritimlerden çok hoşlanırlar. Reklamlara duydukları merak da bundandır. Bu yüzden ritimli bir şekilde okuyabilir, kitaplar içindeki tekrarlanan kelimeleri özellikle vurgulayarak dikkatlerini uzun süre yoğunlaştırabilirsiniz: “Tak tak diye kapıya vurmuş. Tak tak!” “
1-2 yaşlarındaki bebeklerin klasik masalları takip etmeleri zordur. Uyuyan Güzel, Pamuk Prenses gibi masallardaki kurgu onların anlayamayacağı düzeydedir. Kitaplardaki resimlerin arasında bile ilgilerini çekebilecek bir bağlantı yoktur. Ancak yaşlarına uygun basit düzeyde hazırlanmış klasikler bulduğunuzda kaçırmayın. İlerde okumayı ilk öğrendiği zamanlarda pratik yapabileceği bu kitapları da iyi saklamayı ihmal etmeyin.
Bu yaş döneminde seçiminizi, en basit ve kısa hikayelerden yana kullanın. Ayrıca bebeğinizin küçük elleri için de en ideali küçük kitaplardır. Kalın kartondan hatta tahtadan yapılmış kitaplar en uygun seçenek olacaktır.

2-5 YAŞ DÖNEMİ
2 yaşından itibaren, çocukların sözel dil becerileri nesneleri tanımlayabilecek ve iletişim kurabilecek düzeye erişir. Yeni edinmeye başladığı bu dil becerilerini geliştirmenizi sağlayacak kitapları seçmeniz ve kitap okurken de, onu cesaretlendirecek, yeni kelimeler öğretecek şekilde oyunlar oynamanız özellikle bu yaş döneminde çok önemlidir.

GENİŞ BİR KELİME HAZİNESİ İÇİN
Bu yaş döneminde okuduğunuz masallar çocuğunuzun kelime hazinesini geliştirecek ve kendi düşüncelerini ifade edebilme yollarını öğrenmesini sağlayacaktır. 2 yaşından itibaren çocuğunuzun masalların büyülü dünyasından keyif alabilmeye ve söylenenlerin çoğunu zihninde canlandırabilmeye başlayacaktır.

MASALLARIN DÜNYASI TAM ONLARA GÖRE
Daha küçükken sadece kitaplardaki resimlerin renklerinden ve sizin sesinizi duymaktan keyif alırken, 2 yaşından sonra, artık hikayeyi anlayabilecek zihinsel olgunluğa erişmeye başlamıştır. Hikayelerdeki farklı kahramanları ayırt edebilir, resimlerdeki ve anlatılanlardaki farklılıkları anlayabilir. Kısacası artık çocuğunuz, okuduğunuz hikaye ve masallar yoluyla içinde yaşadığı dünya ile ilgili daha fazla bilgi edinme peşine düşmüştür.
Gelişen dil becerileri bu yaş grubundaki çocukların, nesnelerle onları temsil eden kelimeleri birbirinden ayırabilmelerine olanak sağlar. Bu becerileri geliştikçe ilerleyen aylarda, şekiller, sayılar, renkler ya da mevsimler gibi farklı kavramları anlamaya ve öğrenmeye başlarlar. Bu yaş dönemi çocukların aynı zaman, çocukların kendilerini “dünyanın merkezi” olarak gördükleri yaşlardır. Gelişen hayal güçleri ve diğer zihinsel becerileri, masallardan uç noktalarda keyif almalarına, hatta masal kahramanları gibi hissetmelerine ve oyunlarına da yansıyan geniş hayal güçlerini hemen her fırsatta kullanmalarına yol açar.

NE YAPABİLİRSİNİZ?
Okulöncesi dönemde çocuğunuz için seçtiğiniz masallar ve hikayeler onda kalıcı etkiler bırakacaktır. Birlikte geçirdiğiniz okuma saatlerini daha öğretici ve keyifli hale getirebilirsiniz:
• Sayı sayma, alfabe, renkler, şekiller, hayvanlarla ilgili farklı konular içeren kitaplar okumanız, bu yaş döneminde son derece verimli sonuçlar verir.
• Dinozorlar, bitkiler, suda yaşayan hayvanlar hatta evrenle ilgili (tabi ki yaşına uygun olmak kaydıyla) kitaplar seçerek, gerçek dünyayı keşfetmeye çalışan bu küçük beyne katkıda bulunabilirsiniz. Bu yaşlardaki çocuklar hikayelerin ötesinde gerçek dünyayı anlatan kitaplara bayılırlar.
• Sevimli efsaneler, peri masalları, farklı ülkelerin masallarıyla başka dünyalara dalmalarına ve hayal güçlerini uçsuz bucaksız hale getirmelerine yardımcı olun.
• Artık daha uzun ve daha fazla karakterden oluşan hikaye ve masallara geçebilirsiniz. Dikkatini ne kadar yoğunlaştırabileceğine inanamayacaksınız.
• Taklit edebileceği, arkadaşlarına anlatabileceği hatta masalın kurgusunu arkadaşları ile oynayabileceği hikayeler seçmeniz ve sonrasında birlikte bu masalı oynamanız, çocuğunuz için son derece keyifli ve öğretici olacaktır.