Sorumlu çocuklar için-Psk. Nesteren Gazioğlu

Sorumluluk sahibi çocuk yetiştirebilmek çoğu anne babanın ebeveynlik idealleri arasında yer alır. Üzerine düşen görevleri yerine getirebilen bir çocuk komut alabilen bir çocuktur. Komutu ya ebeveynlerinin takdirini almak ya da cezadan kaçınmak için sergileyebilir.  Sorumluluk sahibi olmak ise komut almaktan çok daha derin bir katmandır.

Sorumluluk bilinci gelişmiş bir çocuk kendine ait bir davranışın başkaları üzerindeki etkilerinin doğuracağı sonuçları üstlenir.  Bu üstleniş yaşa göre değişir.  Örneğin, üç yaşındaki sorumluluk sahibi alma yolunda ilerleyen bir çocuk tükettiği ürünlerin çöplerini etrafa atmadığında, davranışının çevrede oluşturacağı olumsuz seçenekleri ortadan kaldırmış olur.  Yaşına göre sorumluluk alarak büyüyen çocuk kendisine ve çevresine saygılı bir birey olma yolunda ilerler. Peki, nasıl gelişir sorumluluk bilinci? Aslında o kadar da kolay bir süreçten bahsetmiyoruz. İçerisinde sınırlar, kurallar, sevgi gibi çeşitli unsurları barındıran bir süreçten bahsediyoruz.

Kural 1: Sorumluluk Verin

Çocuğun sorumluluk alabilmesi için ona sorumlulukların verilmesi gerekir. Öğrenmesi için de hata yapması kaçınılmazdır. Aslında ebeveynlerin çocuklarına deneme yanılma alanları oluşturmaları ve hata yapmalarına izin vermeleri gerekir.  Çocuklarına aşırı düşkün, her ihtiyacını hemen gerçekleştirmeye çalışan ebeveynlerin çocuklarında da sorumluluk alma bilincinin biraz daha geç geliştiğini düşünüyoruz.  Az önce yukarıda verdiğim örnekten  devam edecek olursak, üç yaşında tükettiği ürünün çöpünü atmak için çöpe daha gitmesine alan yaratmayan, sürekli “Aman, sen otur ben yaparım. Dur yorulursun çantanı ben taşırım” diyen bir ebeveyn, çocukta sorumluluk almayı pekiştiremez.

Kural 2: Destekleyici Olun

Her birimiz hayat yolculuğunda öğrenirken çeşitli hatalar yaptık.  Çocuğunuza verdiğiniz sorumlulukları gerçekleştirebilmesi için yaşına göre ve fiziksel kapasitesine göre sorumlulukları planlayın. En önemlisi ise sabırlı olun.  Bir günde ya da bir haftada hemen sorumluluk sahibi olmasını beklemeyin.  Gerçekleştirebildiği sorumlulukları olumlu sözcüklerle pekiştirin.  Hatalarında ise durumu karşılıklı konuşun ve hedefine ulaşması için neleri değiştirmesi gerektiği konusunda fikrini sorun.  Çocuğunuzun çözüm bulma sorumluluğunu almasına da izin verin.  Bütün çözümleri siz üretirseniz yine size yaslanacak ve sorumluluk almayacaktır.

Kural 3: Sınırları Öğretin

Sorumluluk için sınırlar vazgeçilmez yapı taşlarından birisidir. Çocuğun öncelikle kendi sınırlarını idrak etmesi gerekir ki sosyal biliş geliştikçe diğerlerinin de sınırlarını kavrayabilsin.  Sınırları öğretirken ifade ettiğiniz kurallarda net olun.  Unutmayın gevşek sınırlar hiç birimize etki etmez.  Sınırları ifade ederken karmaşık bir dil kullanmaktan kaçının. Kuralları ifade ederken sonuçlarını da açıklayarak içselleştirmesini sağlayın. Örneğin, ellerini yıkamayıp çevresine ya da saçlarına süren bir çocuğa sonuçları ile sakince birkaç fotoğraf gösterip açıklama yaparsanız davranışı değişecektir. Bu noktada çocuğu korkutmadan, açıklama yaparak ve sabırla sorularına yanıt vererek ilerlemek esastır.

Kendi kararlarını verebilen, değer yargıları olan ve davranışlarının etkilerini üstlenen çocuklar yetiştirmek için önce biz ebeveynler sorumluluk almalıyız.

Bahar dalları gibi rengarenk günlere…

İlgili Yazılar

• 

  Tuvalet eğitimi için 6 önemli kural
  Tuvalet eğitimi için 6 önemli kural
• 

  Ödül-ceza ile öğrenme kalıcı olmuyor
  Ödül-ceza ile öğrenme kalıcı olmuyor
• 

  Başarısızlık çocuğun özgüvenini kırmamalı!
  Başarısızlık çocuğun özgüvenini kırmamalı!
• 

  Duyularını uyarın
  Duyularını uyarın