Çocuklarda Gece Yatak Islatma Tedavi Edilebilir

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı’nda Öğretim Üyesi olarak görev yapmakta olan Çocuk Üroloğu Prof. Dr. Serdar Tekgül, gece yatak ıslatma hakkında merak edilenleri cevapladı.    

Gece yatak ıslatma nedir?
Çocukların 5 yaşından sonra istemsiz olarak gece yatak ıslatmalarına enürezis noktürna diyoruz. Çocuklar büyürken bir takım yetiler elde ederler, hepimizin bildiği yetilerden bazıları yürümek, koşmak, konuşmak… En geç elde edilen yetilerden biri de gece idrarını tutmaktır. Bu yetinin geç elde edilmesi durumunda özellikle 5 yaşından sonrasına sarkması durumunda çocukların enürezis noktürna sorunu olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle bunu bir hastalık olarak tanımlamaktan çok bir gelişim geçikmesi diyoruz.

Çocuklarda gece yatak ıslatmanın nedenleri nelerdir?
Gece yatak ıslatma nedenleri arasında birkaç faktör yer almaktadır. Bu faktörlerden en sık görüleni ve ailenin en farkında olduğu, çocuğun gece uyanma konusunda sorun yaşamasıdır. Bu çocukların bir şekilde dış uyarılara karşı cevapları yoktur. Sese karşı uyanmadıkları gibi, idrarları geldiğinde de uyanma sorunları bulunur. Diğer bir faktör de bu çocukların gece idrar üretimleri diğer çocuklara göre daha fazladır. Normalde, salınan hormon sayesinde idrar üretimi gece azalır. Bu çocukların, gece idrar üretimi normal üretime göre daha fazladır ve gece mesane kapasiteleri de daha düşüktür. Bu faktörler bir araya geldiğinde, gece idrar kaçırma gerçekleşir.

Gece yatak ıslatma ne sıklıkta görülmektedir?
Aslında çok sık görülen bir durumdur. 5 yaşından sonra gece yatak ıslatmayı enürezis noktürna olarak tanımlarız. Bu yaş grubunda 100 çocuğun 15’inde görülmektedir. Bu oran giderek azalır, yaklaşık her yaş için %1 azalma görülmektedir. 17-18 yaşlarına gelindiğinde bu oran %1’lerin altına inmektedir.

Gece yatak ıslatma önemli bir sağlık sorunu mudur?
Gece yatak ıslatma; aslında uzun vadede çocuğun hayatını etkileyen ancak kalıcı etkileri olmayan bir hastalık olması sebebiyle, önemli bir sağlık sorunu olmadığı yönünde yanlış bir algı vardır. Bu durum, önemli bir sağlık sorunudur. Önemli olarak görülmesinin nedenleri olarak; bu sorunun çok sık görülmesi ve çocukta günlük yaşamını etkileyen sorunlar oluşturması söylenebilir. Tedavisi olan bir hastalık için bu etkileri yaşamak gereksiz bir durumdur. Dolayısı ile sık görülmesi ve olumsuz etkileri olması nedeniyle gece yatak ıslatma önemli bir sağlık sorunudur. Bu sorunun iyi yanı ise, tedavinin mümkün olmasıdır.

Gece yatak ıslatma sorunu psikolojik midir?
Gece yatak ıslatma sorunu psikolojik değildir. Bu sorunu yaşayan çocuklar daha içine kapanık, daha az sosyal olan utangaç çocuklar olarak görülmektedir. Bazı bireyler, çocuğun psikolojik bir problemi olduğunu düşünmektedir. Aslında bu etkiler, gece yatak ıslatmanın nedenleri olmak yerine bu durumun sonucu olarak gelişmiş olabilir. Küçük bir yüzdelik hasta grubunda, gece yatak ıslatmanın altında yatan bir psikolojik neden olması söz konusudur. Bu gruptaki çocuklar; idrar kontrolünü sağlayan ancak psikolojik nedenlerle, örneğin eve yeni bir kardeşin gelmesi gibi, idrar kaçırmaya başlayan bireylerdir.

Gece yatak ıslatma tedavi edilebilir mi?
Gece yatak ıslatma tedavisi olan bir durumdur. Aslında üzücü olan konu, tedavisi var iken çoğu kimse tedavinin farkında değil veya tedaviyi arama yollarını seçmemektedir. Toplumumuzda hastalığın kendiliğinden geçeceğine dair genel bir inanış bulunmaktadır. Ancak bu yanlış algıyı düzeltmemiz ve tedavi seçeneklerini kullanmamız gerekmektedir. Tedaviyle bu hastalığın yarattığı olumsuz etkilerin önüne geçip çocuğun sosyal ve psikolojik gelişimine çok önemli katkıda bulunmak mümkündür.

Gece yatak ıslatma nasıl tedavi edilmektedir?
Bu sorunun tedavisinde iki seçeneğimiz bulunmaktadır. Bu yöntemlerden ilki ilaç tedavisidir. İlaç tedavisindeki ana hedefimiz, artmış olan gece idrar üretimini azaltan hormonu vücuda sağlamaktır. Böylelikle çocuğun gece idrar üretimini azaltarak sorunu çözebilmekteyiz. İlaç tedavisi ile çok iyi tedavi cevapları elde etmek söz konusudur. Bir diğer tedavi seçeneği de alarm tedavisi denilen, çocuklara uyanma konusunda destek sağlayan bir yöntemdir. Bu bir şartlandırma tedavisi olup, çocuğun uyanmasını sağlamak için kullanılır. Çocuğa bağlanan cihaz, gece çocuk yatağını ıslattığında hemen bir zil çalar. Zil çalınca da çocuk uyanır. Bu tedavi ile aslında idrar yapma ve uyanma arasındaki ilişkiyi öğrenmesi sağlanır. Bu tedavi biraz uzun sürmektedir, yaklaşık 6 ile 12 hafta arasında kullanmak gerekiyor. Aileler için uygulaması biraz zor ama etkinliği yüksek bir tedavi yöntemidir.

Gece yatak ıslatma sorunu yaşayan çocuklar hangi durumda, hangi hekime başvurmalıdır?
Gece yatak ıslatmanın bir sorun olarak kabul edilme yaşı 5’tir. 5 yaşından sonra ailenin hekime başvurmasını bekleriz. Genelde başvuru, aile içinde bu sorunun bir problem haline gelmesinden ya da daha çok çocuğun sosyal bir varlık olmaya başlamasından sonra olmaktadır. Aileler, hekimlere başvuru zamanını ne kadar erkene çekerlerse tedaviden yararlanmayı da o kadar arttırırlar. Aslında bu hastalık, çocuk ürologlarının ilgi alanındadır. Ama biliyoruz ki Çocuk Ürolojisi gibi bir dalda çok sayıda hekim bulunmamaktadır. Temelde, aile hekimi ve çocuk hekimleri dahil olmak üzereçoğu branştan hekim tarafından tedavi edilebilecek bir durumdur. Bu konuda da bizim yapmaya çalıştığımız, farklı branştaki hekimlerin de farkındalığını ve bilgisini arttırmaktır. Özetle aileler, bu sorun için gittikleri hekimlerin deneyimi konusunda emin olmaları gerekmektedir.

Gece yatak ıslatma ile ilgili halk arasında yanlış bilinenler nelerdir?
Bu problemin örneğin sünnet olmakla, kızlarda adet görmekle düzelebileceğine yönelik bir inanış bulunmaktadır. Aslında çocuklar büyüdükçe bu hastalık azalmaktadır. Ama direkt olarak sünnet ya da regl görmekle bir ilişkisi yoktur. Bir diğer sorun da çocuğu sorumlu görmek, çocuğu bu hastalıktan dolayı suçlamaktır. Çocuğun tembelliğinden kaynaklı yatak ıslatma hastalığının oluştuğuna inananlar var, böyle bir neden söz konusu değildir. Bu tamamen çocukların gelişimsel sürecindeki bir gecikmeden dolayı oluşur. Çocukların bu konuda bireysel bir sorumluluğu yoktur. Önemli bir yanlış da ilaçla tedavide kısırlık olabileceği konusundaki inanıştır. İlaç tedavisinin kısırlığa yol açacağına yönelik bir durumu söz konusu değil.

Gece yatak ıslatma sorunu ile ilgili ilginç bir vakanızı paylaşabilir misiniz?
İlginç bir vakadan daha çok, ilginç olacağına inandığım vaka grubunu tartışmak isterim. Bu grup; hastalıktan uzun süre etkilenen, bu hastalığı uzun süre yaşayan çocuklar veya genç bireylerden oluşmaktadır. Bu bireyler; hastalıkla ilgili herhangi farkındalığı olmayan, hastalık tedavisi ile ilgili hiçbir çaba göstermemiş kişilerdir. Öyle ilginç hastalar var ki, evin diğer bireyleri farkında olmadan gece yatak ıslatma sorunu sadece anne ve çocuk arasında da bilinebiliyor. Gece yatak ıslatmak, kişileri utandıran bir durumdur. Gece yatak ıslatma sorunu gizli tutulduğu için çok ileri yaşlara gelmiş hastalar görebiliyoruz. Bu çocuklar askere gideceği zaman, evleneceği zaman yapacak bir şeyleri kalmadığı için doktora başvuruyorlar. Bütün bireylerden daha kötüsü doktorlardan saklanan ve hep gizli tutulan bir hastalıkla yaşamak zorunda kalan genç bireyler var. Bu kişilerin çok daha basit tedavilerle bu etkilerden önce gece yatak ıslatma sorunları çözülebilir.

İlgili Yazılar

• 

  Oyun bağımlılığı aile hayatını ve sosyal ilişkileri tehdit ediyor!
  Oyun bağımlılığı aile hayatını ve sosyal ilişkileri tehdit ediyor!
• 

  Çoğu zaman belirti vermeden ilerliyor
  Çoğu zaman belirti vermeden ilerliyor
• 

  Annelere iyot desteği önemli
  Annelere iyot desteği önemli
• 

  ‘R’ harfini söyleyemeyen çocuklar için Gizli neden: Dil bağı
  ‘R’ harfini söyleyemeyen çocuklar için Gizli neden: Dil bağı