Egzama etkisi

Kabaran, pul pul dökülen deri ve bu rahatsızlığın verdiği takıntıyetmiyormuşgibi bu kronik kızarıklık, araştırmalara göre sıklıkla gıda alerjilerini ve diğer sağlık problemlerini beraberinde getiriyor. Bu problemleri kendimizden ve sevdiklerimizden  uzak tutma önerilerimiz olarak bildiğimiz her şeyi bu yazıda sizlerle paylaşacağız.

3 Çocuklu bir anne olan Alev, bebeğindeki egzamanın kontrol altında olduğunu düşünüyordu. Aslında 10 ve 13 yaşlarındaki daha büyük 2 çocuğu da pek çok çocuk gibi cilt rahatsızlıklarından muzdarip. Alev, alerjik etkisi olmadığıbelirtilen deterjanlar ve nemlendiricileri günlük kullanımlarında tercih etmeyi öğrendi. Geceleri bebeğinin kendini kaşımasına mani olmak için onun ellerine tek parmaklıeldivenler taktı. Ancak henüz birkaçaylıkken bebeğin ortaya çıkan diğer cilt hassasiyetleri daha da kötüleşti. Daha sonra başka türlühassasiyetler de ortaya çıkmaya başladı. Bebeğine süt ürünleri  vermesi cildindeki kızarıklıkların artmasına sebep oldu ve ufaklık huysuzlanmaya başladı.10 aylıkken yumurta alerjisinin olduğu saptandıki bu alerji kendini aslında annenin ilk başlarda bebeğinden yana fazla kaygılanmadığı  kusma nöbetleri ile kendini gösterdi. Bebeğin 1 yaşında ise kendini kızarmışdudaklarla gösteren fıstık alerjisine yakalandığıortaya çıktı. Alev, ivedilikle oğlunu bir alerji uzmanına götürdü. “Bebeğimin onun sağlığına yaşamsal derecede tehdit edici olabilen fıstık alerjisi de dâhil olmak üzere birçok gıda alerjisi ile yaşadığıortaya çıktı.““İşte tam da o zaman ilk defa egzamanın diğer alerjilerle yakından ilişkili olduğunu öğrendim.”

Araştırmalar egzamalıçocukların “atopik marş”adıyla tıp literatürüne giren bir sağlık rahatsızlığına karşı korunmasız olduğunu ortaya çıkardı. Çünküegzamanın tahrişettiği ve açık hale getirdiği cilt aşağıda bahsedeceğimiz belirtilerden herhangi birinin ya da hepsinin ortaya çıkmasına kapıaralıyor: Gıda alerjileri, astım ve aynızamanda mevsim nezlesi olarak da tanınan Alerjik Rinit. Ne yazık ki egzama rahatsızlığıçocuklar arasında akran zorbalığınıda tetikleyen bir fiziksel rahatsızlık.Elbette tüm bu anlattıklarımız ebeveynler  tarafında telaşverici olabiliyor. Ancak çocuğunuz cilt tahrişi ile ilgili bir aşinalığa sahip olsa dahi ailenizde paniğe gerek yok. Önleyici bakım, erken müdahale ve yoğun bakım bir arada egzamanın tedavi edilebilir olduğunu ve alerjik gelişimi düşürebildiğini- daha önce düşünüldüğünün aksine- ortaya koydu.

 

Kızarıklıkların yol açtığıgeçitler

Egzama, kızarıklıkların kırmızılaştığı, pul pul deri dökülmesinin ve kaşınmanın yaşandığı  bir kronik rahatsızlıktır. Bu rahatsızlıklar daima yüzde, kafa derisinde ve veya şort bölgesinde kendini gösterir. Doğum sonrasıbirkaçhaftadan birkaç aya kadar uzanan dönemde rahatsızlık başlangıcınıyapar. Vücudun herhangi bir bölümünüetkileyebilse de bebekler 6 aylık kadarken dirseklerine ve dizlerine de yavaşyavaşulaşır.

Aslında her bebek aşırıhassas bir cilde sahiptir ve bu da bebeğinizde egzamanın mı yoksa doğadan kaynaklı herhangi bir alerjik reaksiyonun mu olduğunu saptamanızıgüçleştirir. Ancak gözlemlerken dikkate değer bulduğumuz bazıişaretler var: Uzmanlar“ Siz, partneriniz ya da diğer çocuklarınız egzama ya da alerjik başka rahatsızlıklar tecrübe etmişse pediyatristinize bu tür cilt rahatsızlıklarıyla ilgili  geçmişinizi bildirmeniz çok önemlidir.”diyor. Bu etkenler çocuklarıegzama ve böylece atopik marşrahatsızlıklarında yüksek riskli kategorisine sokuyor.

Çocuğunuzda egzama olduğuna dair tartışma götürmez derece emin olsanız  dahi onu muayene ettirmek üzere bir pediyatriste  göstermenizi gerekli buluyoruz. En büyük oğlu Tuna egzama rahatsızlığıgeçiren Ceren, ilkbaşlarda oğlundaki rahatsızlığın neye benzediğini kestirme fırsatına sahipti. Çünkübelirtiler uzun zamandan bu yana egzama sorunu yaşayan eşinde gördüklerine çok benziyordu. Ancak bu bilgi Tuna’nın kaşıntılıkızarıklıklarıile birleşse bile doktorunca alarm zillerini çaldıracak bir durum olarak görülmedi. “sanırım doktorumuz oğlumdaki kızarıklıkların geçici bir durum olduğunu düşündü.”diyor Ceren. “Evet, bazı çocukların birazcık ekstra nemlendirici ile bu sorunları atlatabildiğini biliyorum ama bazıları da egzamadan yakalarını kurtaramıyorlar.”

Maalesef bu rahatsızlık üzerine yanlışanlamalar ve kimlerin daha yüksek risk taşıdığına dair görüşfarklılıklarıdoktorlar arasında yaygınlaşmışgörünüyor. Ulusal Egzama  Derneği’nin 2016’da yaptığıbir araştırmaya göre egzamalıçocuklarıolan ebeveynlerin %50’den fazlasıçocuklarının muayenesi ve tedavileri yapılana  kadar ortalama 5 doktoru dolaştığınıortaya koydu. Bu gecikme,  uzun süreli olumsuz sonuçları hastalar üzerinde tetikleyebilir. Pediatrik Alerji uzmanı ve aynı zamanda Amerikan Alerji, Astım ve İmmünoloji Koleji sözcüsüDr. Neeta Ogden şu açıklamayıyapıyor: “Erken teşhis ve müdahale atopik marşın belli başlıözelliklerini engellemeye yeterli olabilir ve aynı zamanda rahatsızlığın şiddetini hafifletebilir.”

Egzama, gıda alerjileri, astım ve bahar nezlesinin domino taşları  gibi  peşin sıra geldiğini düşünün. Taşların her  biri kendi başına yere düşebilir ancak öyle görünüyor ki ilk domino taşıolarak gördüğümüz egzama düşerse diğerleri onun ardından birer birer  düşecek. Allergy and Clinical Immunologydergisinin yaptığıbir araştırmaya göre egzamalıçocukların %81’i en az bir gıda alerjisi problemi yaşıyor. Böyle bir şey bu çocuklara  astım teşhisi konma olasılığını7  kat daha arttırıyor. Ayrıca bu çocukların mevsimsel alerjiler yaşama olasılıklarıtakriben 12 kat daha fazla artıyor.

Doktorlar, bu olasılık artışlarının neden oluştuğunu anlamanın  güç olduğunu düşünüyor.

“ Özellikle atopik egzama cilt bariyerinin aşınmasıyla tetiklenen bir rahatsızlık.”Cilt  normalde suyu içeri alır, tahrişedicileri ve alerjenleri de dışına atar. Ama egzamanın kuşatmasına uğramışcilt bu tür bir bariyerin zayıflamasına şahit olur. Cildinizin kurumaya ve aşınmaya karşıgüçsüz diye vücudunuz da küçük miktarlardaki alerjenlerin girişine kapıaralar.  Hamur işlerini yaptığınız  masada fıstık ezmesi bulaşığının ya da fıstık içi zerrelerinin çocuğunuzun  o masaya temas eden dirseğine veya ellerine bulaştığınıdüşünün. Sonra da, havada dolaşan ve çocuğunuzun sinüslerine ulaşan poleni ya da omuzlarınızda uyuklayan çocuğunuzun yüzüne temas eden çamaşır deterjanıkaynaklıkimyasallarıdüşünün. Bu gibi durumlarda işgalci alerjenler, egzamadan etkilenen cilde temas ederken  Chicago’daki Northwestern Üniversitesi, Feinberg Tıp Fakültesi’nde Dermatoloji ve Pediyatri biriminde Klinik Doçent Doktor  Peter Lio’nun çok doğruca söylediği  şekliyle “bağışıklık sistemi paniğe kapılır ve duruma tepki gösterir.”Bu tepki, çocuğun belki de hayatıboyunca peşini bırakmayacak  bir takım besinlere ve tahrişedicilere karşıalerjiye sebep olabilir.

Erken önlem alabilmek

Egzama için yüksek risk grubundaki küçük çocukların ebeveynleri bu rahatsızlıklara karşıtamamen çaresiz değiller. ( Buradan kastettiğimiz onların ebeveynlerinin ya da kardeşlerinin rahatsızlıklarıve besin alerjilerinin oluşlarıdır.) Birinci adım: Rahatsızlığı olan bebeğinizin / çocuğunuzun banyo yapma sıklığına sınırlamalar koyun. Uzmanlar“Yapmamız gereken ilk şey çocuklarıçok fazla ve çok uzun sürelerde banyo ettirmeye son vermemiz.” diyor. Güçlendirmek istediğimiz deri bariyerini aslında su ve sabun güçsüzleştiriyor.  Amerikan Pediyatri Akademisi’ne göre bebeğin ilk yaşında haftada 3 kısa duşfazla. Banyo süreleri yalnızca 5 ila 10 dakika sürmeli ve “katkı maddeleri içermeyen” hassas temizleyiciler  kullanılmalı. Doktorlar, ayrıca hiçbir küçük çocuğun aşırı  kirli ya  da terli  olmadıkça ya da çocuğa egzama teşhisi konmadıkça bu süreden daha uzun sürecek banyoya ihtiyacının olmadığınısözlerine ekliyor.

Egzama teşhisi konduysa çocuğunuzun günlük olarak huysuzlaştığı  zamanlarda ayrıca 10- 15 dakika süresini aşmadan onu ılık suda ve sabun kullanmaksızın yıkamanızıöneriyor. Dr. Skotnicki, “Banyo sonrası 3 dakika içerisinde çocuğunuzu ovalamak yerine nazik şekilde sıvazlayarak kurulamak çok önemli” diyor.

Atopik Marş’ın önüne geçmek için genel kanının aksine önemli bir başka strateji ise çocuğunuzu yer fıstığıyla erken zamanlarda tanıştırmak. Bir araştırmanın ortaya çıkardığıüzere egzama için yüksek risk grubundaki çocuklar yer fıstığıürünlerinde 4  ila 6 aylıkken tüketmeye başladığında onların yer fıstığıalerji geçirme olasılığı%74 oranında azalıyor. Elbette bu yalnızca bir pediyatrist onayı  ile gerçekleştirilebilecek bir teşebbüstür. Şiddetli egzamasıolan ya da egzama geçirmişbir aile üyesi olan bebekler için ise yer fıstığı, bir alerji uzmanının rehberliğinde bebeğe ikram edilmeli. “Çocuğunuzun bir takım alerjik besinlerle tanıştırılmasının cilt yoluyla değil sindirim yoluyla gerçekleştirilmesini istiyorsunuz. “Bir bebek bir besini mideye indirdiğinde, istisnalar olmakla birlikte, onun  sindirim sistemi toleransını devreye sokan  ve çocuğun alerjik olmasının önüne geçen özel bir bünyeye  sahiptir. Bu, ne var ki cilt yoluyla temasta işlemiyor.”Sözün özünüsöylersek  “Amaç burada cilt yoluyla alerjik maddeyi metabolizmaya iletip alerjik reaksiyonu tetiklemek yerine yaygın alerjik özellikte gıdaları bebeğin midesine yollamaktır.”

Doktorlar, “Vazelin ya da ayçiçeği çekirdeği yağıgibi içerik bakımından zengin yağlı solüsyonlarla yüksek risk grubundaki küçük çocukları günlük bakımda nemlendirmenin  %50’ye kadar egzama riskini azaltılabildiğini  ortaya koyan bazı çalışmalar var.”diyor. Kremler cilt kendisini koruyamadığında fiziki bir bariyer oluşturabiliyor. Bu pratiğe dair birbiriyle çatışan çalışmalar var –  araştırmaya açık ve yükselen bir konu aslında. Ayrıca sıklıkla ortaya çıkan yeni bulgular literatüre kazandırılıyor – ama doktorlar, yüksek  risk grubundaki bebeklerin ailelerine çocuklarının egzama belirtilerini engellemek ya da geciktirmek amacıyla doğumlarından 6 ay  geçinceye kadar günlük olarak söz konusu tavsiyesini tatbik etmelerini kayda değer  buluyor.

2 büyük çocuğu egzama olan Buse, Atopik Marşkonusunda bilgiliydi ve üçüncüçocuğuna aylarca vazelin uygulamasıyaptı. Buse bize “ kesinlikle sizdeki probleme de yarayacak ”demeyebilir ama şu anda 22. ayına girmiş bebeğinden egzamayıuzak tutmada bu yöntem yardımcıolmuş. “Cildinde bazıyerlerde kurumadan başka bir  sorunu olmayan çocuğumdan yana artık  rahatım.” diyor.

Tedavideki gelişmeler

Egzamalı çocukların ebeveynlerine şimdiye kadar  geleneksel olarak aynı tavsiyelerde  bulunuldu. Çünkü bu, işe yarayan bir tavsiye zinciri: Bebeğinizin cildini sıklıkla nemlendirin, egzamayı  tetikleyici faktörlerden çocuğunuzu uzak tutun. ( Pasif içicilik ve kokulu deterjanlar gibi  tahrişedici kimyasallar)  ve kızartıyla birlikte gelen kaşınmayıdurdurma hedefli hidrokortizon kremlerini ve /veya topikal kortikosteroidleri kullanın. Günlük nemlendirici bakım ve düzenli temizlik, egzama karşıtıterapinin yapıtaşlarıdır. Ve bu konudaki özen rahatsızlığınıza kritik önemde fayda sağlar.

“AMAÇ BURADA CİLT YOLUYLA ALERJİK MADDEYİ METABOLİZMAYA İLETİP ALERJİK REAKSİYONU TETİKLEMEK YERİNE YAYGIN ALERJİK ÖZELLİKTE GIDALARI BEBEĞİN MİDESİNE YOLLAMAKTIR.”

Ancak bazı ebeveynler çocuklarına  kortikosteroid kullandırmaya karşımesafeli ki bunun gerisinde  cilt incelmesi gibi olası yan etkiler bulunuyor. Ebeveynler  kremleri kullanırken rahat olsalar da doktorlar bu kremlerin şiddetli rahatsızlıklarla ve yalnızca bir zaman içerisinde 7 günle sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasını öneriyorlar. İşte bu yüzden steroid içermeyen ve orta ila şiddetli seyreden egzama rahatsızlıklarından muztarip 12 yaşve üstüçocukların kullanımına mahsus bu yılın başında Birleşik Devletler’de  onaylanan bir ilaç,  medikal camiada ve hastalar arasında heyecan yarattı. FDA’nın ( Amerikan Gıda ve İlaçDairesi) onayladığıbu ilacın daha küçük yaştaki çocuklar için de  kullanımının yakında onaylanması bekleniyor. 16 hafta süren aylık tedavileri takiben, hastaların %40 ından fazlası ilgili sağlık problemlerinde  %75 iyileşme kaydetti. Uzmanlar, “Bu bir başlangıçolsa da, ilacın güvenilir ve etkili oluşu, ayrıca topikal tedavilere karşıebeveynlerin daha az kaygılanmalarına olanak sağlamasıbence bu ilacıyeni bir oyun kurucusu olarak muadillerinin karşısında terfi ettiriyor.“diyor..

Bu günlerde orta ya da şiddetli egzamasıolan bebekler ve çocukların başka bir steroidsiz tedavi seçeneği de var: Eucrisa adlıkrem. Bu ürün, sitokin adında tanıdığımız yangı arttırıcı proteinlerin üretimini bloke ederek belirtileri azaltıyor. 2016 yılında medikal ürünler piyasasına Eucrisa giriş yaptığında egzama için yeni topikal uygulamaların FDA onayınıalmasının üzerinden 10 yıldan fazla süre geçmişti.

Alev, bu günlerde 4  numaralı bebeğini bekliyor ve şimdiden müstakbel bebeğini egzama problemlerinden uzak tutmak için en etkili ve güncel tedavileri ve yöntemleri araştırmakla meşgul. “Yeni bebeğim çok nemlendirilmişolacak. “İnsanda geçmişte yaşadığın problemlerin tekrar ortaya çıkmaması için bir şeyler yapabileceği inancıöyle güç verici ki…  Ebeveynlerin artık yapabilecekleri birçok şey olduğunu sözlerine ekliyor:

“Egzamanın erkenden önlemini alıp önlemlerinizin arkasında durun. Yer fıstığınıçocuğunuza erken yaşlarda tanıştırmanızdan önce gerekli araştırmayıyapmanız ve doktor görüşünden geçmeniz elzem. Kendi başınıza kararlardan lütfen uzak durun. Ve tüm bunların üzerinde proaktif olmakta da tereddüt etmeyin.”

 

*****

Hepsi birbiriyle bağlantılı! 

Egzaması olan her çocuk atopik marşrahatsızlığıyaşamaz. Aslında ilgili hiçbir rahatsızlık yaşamayan egzamalıçocukların da var olduğu gözlemleniyor. Her hastalık tecrübesi bu süreyi izlemese de egzamayıtakip edebilecek bazıbelirtileri sizlere anlatmak faydalı olacaktır.

 

GIDA ALERJİLERİ

Egzama ile bağlantılıortak alerjiler arasında süt, yerfıstığı, Soya fasulyesi ve süt ürünlerinden  kaynaklanan alerjiler sayılabilir. Bu ürünlerin tetiklediği belirtiler ürtiker, kaşıntı, dudak, yüz dil ve /veya boğaz  kızarıklıkları, mide bulantısı ya da kusma.

 

ASTIM

Çocuklar sıklıkla nefes verirler, uğultulu ya da hırıltılısesler çıkarır. Egzersiz, soğuk hava ya da uykunun tetiklediği öksürük nöbetlerine girerler. Ayrıca tıkanma, nefes alıp verme güçlüğü, nefes alamama ve göğüste  sıkışma ya da huzursuzluk yaşarlar. Pekçok doktor, çocuk 5 yaşına basıncaya  ve belirtiler süreklilik arz edip aylarca hatta yıllarca gözlenebilir hale gelinceye kadar hasta çocuğa kesin bir tanı koymamayı tercih eder.

ALERJİK RİNİT

Mevsimsel alerjilerin  sebebiyle çocuklar sıklıkla burun tıkanıklığıyaşarlar. Tekrar eden hapşırma, boğaz ağrısı, ağızda, burunda, kulaklarda ya da gözlerde kaşıntıhissederler. Horlama sorunu da rapor edilmektedir. Egzama aynızamanda evcil hayvan derisi döküntüsü, rutubet ve toz gibi  alerjik reaksiyonların gelişimini tetikleyebilir ve alerjik rinitin hastada gösterdiği aynı belirtileri gösterebilir.

*****

Bir ideal nemlendiricide nelere öncelik tanımalısınız?

Egzamayı denetim altına almak için anahtar bir yol boyasızve kokusuz bir krem kullanmaktır. Sorun var ama bu konuda. Ne mi? Amerikan Tabipler Birliği’nin aylık yayınladığı bir dergi olan JAMA Dermatology’nin 2017 tarihli bir çalışması, “Hipoalerjenik” özellik taşıyan ve en çok satan nemlendiricilerin % 83’ünün potansiyel olarak en az 1 alerjik kimyasal içerdiğini, ayrıca  “kokusuz” olduğu beyan edilen ürünlerin %45inin ise “kokulu” olduğunu ortaya koydu. Bu durumda yapabileceğiniz ABD’deki Ulusal Egzama Derneği’nin onayından geçmiş “yağlı” kremleri ve solüsyonları- ki yüksek yağ içerikli solüsyon/krem etkin şekilde nemi içeride tutup tahriş edicileri deri dışında bırakıyor.-  tercih etmenizdir. Bu kategoriye giren ürünler arasında CeraVe Baby Healing Ointmentve Aveeno Baby Eczema Therapy Moisturizing Creamgöze çarpıyor. (www.vitaministe.com’dansipariş verebilirsiniz)

(Ulusal Egzama Derneği’nin kurumsal internet sayfası nationaleczama.org üzerinden diğer ürünlere de göz atabilirsiniz.)

İlgili Yazılar

• 

  Hamilelik döneminde sağlıklı beslenin
  Hamilelik döneminde sağlıklı beslenin
• 

  Çocuğunuz otizm olabilir
  Çocuğunuz otizm olabilir
• 

  Ateşli havaleyi tetikleyebilir!
  Ateşli havaleyi tetikleyebilir!
• 

  Geç kalınırsa göz tembelliğine neden olabilir!
  Geç kalınırsa göz tembelliğine neden olabilir!