Sporcu yetiştirmek!

Çocuk yetiştirmenin başlı başına zor ve çetrefilli olduğunu düşünürken, göz açıp kapayana kadar büyüyen çocuklarınızın bir anda antrenörleri de oluyorsunuz. Doktor, temizlikçi, aşçı, mühendis, itfaiyeci, müzisyen, yazar, beslenme koçu, şoför ve daha pek çok unvanınıza bir de antrenör ekleniyor. Neden? Çünkü artık o mini mini bebeler büyüdü ve hepsi birer atlet, yüzücü, tenisçi, basketçi olma yolunda emin adımlarla koşuyorlar. Peşlerinde de ebeveyn antrenörleri olarak bizler varız, antrenöründen daha iyi biliriz biz… Spor yapmaz yaptırırız!

O günlere gelmiş ya da yakın gelecekte yaşayacak aileler için biraz araştırdık. Spora gönül veren çocuklar için yapılması gereken testlerin ihmal etmemeniz ve çocuğunuzun performansını daha iyi analiz edebilmeniz için Doğumsal-Pediatrik Kardiyoloji Uzmanı Prof Dr Alpay Çeliker’den önemli bilgiler edindik. Gerek yok demeyin, ihmal etmeyin.

Genellikle çocuklar spora başlarken antrenörler aileleri yönlendirmiyorlar ama bazı tetkikler yaptırmamız gerekiyor değil mi?

Özellikle ciddi fiziksel aktiviteler öncesi çocukların sağlık yönünden değerlendirilmesi gerekir. Bu değerlendirmeler sportif aktiviteden 4-6 hafta önce yapılmalıdır. Bu zaman süresinde saptanan sorunların çözümüne gidilmelidir. Spor öncesi değerlendirmeler ortaokul, lise ve yüksek okul aşamalarının başlangıcında detaylı olarak yapılmalıdır.  İleri seviyede spor yapan çocuklarda yıllık değerlendirme önerilmektedir.

Spor öncesi değerlendirmede tıbbi ve ailesel özgeçmiş, kas-iskelet sistemi ve kardiyak sisteme fokuslanmış muayene yapılmalıdır. Tıbbi özgeçmiş oldukça önemlidir. Kişisel, aile hikayesi ve sistemlerin değerlendirilmesi sorunların çoğunu tanımlamada oldukça etkili bir bölümdür. Hikayede genel tıbbi özgeçmiş, yaralanma öyküsü ve kardiyak problemler özellikle sorgulanmalıdır.

Kalp-dolaşım sistemi muayenesinde yapılması gereken testler;

• Kan basıncı ve nabız sayısının ölçümü. Kan basıncı sağ koldan ölçülmelidir, uygun manşon kullanılmalıdır. Ciddi spor yapanlarda nabız sayısının daha düşük olabileceği hatırlanmalıdır.
• Steteskopla inceleme– Kalpte üfürümveya anormal ses varlığı saptanmalıdır.
• Kasık atardamarının atımlarının elle muayenesi
• Kalp atımının en kuvvetli olduğu bölgenin belirlenmesi
• Kalp-dolaşım sistemi hastalıklarına neden olabilecek bazı anormalliklerin özel bulgularının değerlendirillmesi

Vücut ölçüleri – Boy ve vücut ağırlığı mutlaka belirlenmelidir. Vücut kitle indeksi bu ölçümlerden sonra belirlenebilir. Bu indeks vücuttaki yağlanma ile ile ilgili bilgiler verir. Fazla olmasının yanısıra aşırı derecede düşük değerlerde dikkate alınmalıdır.

Solunum sistemi– Hışıltı veya anormal göğüs dinleme bulguları asthma veya benzeri hastalıkların belirtilerindendir. Göğüse basıldığı zaman ağrı oluşuyorsa “kostokondrit” adı verilen göğüs duvarı probleminin bulgusudur. Kalp kökenli ağrılarla karışabilir.

Kalp-dolaşım sistemi testleri

Öykü veya fiziksel incelemelerde kalp-dolaşım sistemi ile ilgili belirti ve bulgular varsa detaylı inceleme gerekir. EKG, ekokardiyografik inceleme ve egzersiz testi yapılmalıdır. Bunun için çocuğun çocuk kardiyoloji uzmanına yönlendirilmesi düşünülmelidir

Hangi sporlar ne zaman yapılmalıdır?

Çocuklar yaşlarına uygun spor yapmalıdır. 2-5 yaş arasındaki çocuklar koşma, fırlatma, tutma egzersizleri ve yüzme gibi sporları yapabilirler. 6-9 yaş arasındaki çocuklar ise top oyunları, koşma, futbol, jimnastik, yüzme, tenis ve uzak doğu sporlarının birçoğunu yapabilirler. 10-12 yaşındaki çocuklar ise karmaşık sporları yapabilirler. Bunların başında takım sporları gelmektedir.

Bu testler sadece profesyonel düşünülen durumlarda mı yapılmalı yoksa haftada 3 saat spor yapan çocuklar da yaptırmalı mı?

Kardiyolojik açıdan yoğun spor yapan çocuklarda detaylı inceleme yapılması önerilmektedir. Ancak rekreasyon boyutunda spor faaliyetleri için ancak çabuk yorulma, göğüs ağrısı gibi yakınmaları olan, muayenede anormal bulgular saptanan ve aile öyküsü pozitif olan çocuklar incelemeye alınmalıdır.  

Çocukların spor hayatı testlerde çıkan sonuçlara göre mi şekillenmeli? Ya da sonuçlara göre çocuğun direnci vs düşük ise geliştirmek için aile neler yapmalı?

Sportif faaliyetlere katılıp katılmama durumuna yapılan fizik muayene sonrası karar verilir.  Kronik medikal sorunu olan çocuklarda belirlenen düzeyde spora izin verilebilir. Bir sorun varlığında kısıtlama veya limitli egzersiz kararı verilebilir.

Doğumsal kalp hastalığı, Kawasaki hastalığına bağlı koroner arter anormallikleri, kalp kası hastalıkları, kalp travması, kalp kası iltihabi hastalığı (miyokardit), Marfan sendromu, mitral kapak sarkması, kalıtsal kalp ritm bozuklukları varlığı veya şüphelenildiği durumlarda egzersiz tipi, limitleri hastadan hastaya değişen bir şekilde belirlenmelidir.

Hipertansiyonlu çocuklarda egzersiz tipi ve seviyesi hastalığın derecesine göre belirlenmelidir. Kontrol altında olmayan hipertansiyonlarda spor sakıncalı olabilir. Bradikardi (nabız hızının düşük olması) yakınma bildirilmiyorsa spor kısıtlaması ve ileri incelemeye gerek yoktur.Ateşi olan çocuklarda hastalığın nedeni bulunmalıdır. Bazı infeksiyonlarda egzersiz tehlikeli olabilir. Ateşi olan çocuklarda sıcak ortam sporları sakıncalı olabilir.

Obesite spordan kısıtlama için bir neden olmamalıdır. Diyet ve uygun egzersiz programları önerilmelidir. Ancak obesiteyle birlikte hipertansiyon, insülin direnci gibi bulguların araştırılması gerekmektedir.

Bunlar için hangi doktorlara başvurulmalı? 

Basit muayene için çocuk hekimlerine başvurulması yeterlidir. Detaylı inceleme gereken hastaların çocuk kardiyoloji uzmanına gönderilmeleri önerilmektedir.

Testlerin sonuçları sporcu yaralanmalarını önlemeye yönelik yönlendirmelerde bulunuyor mu? 

Testler daha çok kardiyolojik açıdan risk belirlemede kullanılır. Bu nedenle spor yaralanmalarının önlenmesi için yaşa göre önerilerde bulunulmalıdır.

Testleri ne sıklıkla tekrarlamak gerekir? 

Profesyonel boyutta spor yapanlarda yıllık kontrol önerilmektedir. Bunun dışında olanlarda aralıklar 3-4 yıla kadar çıkabilir. Sorun saptanan hastalarda yıllık kontroller yapılmalıdır.

 

 

 

 

İlgili Yazılar

• 

  Hormonal değişimlerin gözlere etkisi
  Hormonal değişimlerin gözlere etkisi
• 

  Yaz aylarında tüp bebek tedavisine dikkat
  Yaz aylarında tüp bebek tedavisine dikkat
• 

  Erken fark edilmeli ve müdahale edilmeli!
  Erken fark edilmeli ve müdahale edilmeli!
• 

  Menenjite karşı 5 etkili önlem!
  Menenjite karşı 5 etkili önlem!