Enfeksiyon ihmale gelmez – Dr. Sinem Karaca Atakan

1 Aralık 2016

pediyatrist_anne
İdrar yolu enfeksiyonları  çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonlarından sonra en sık görülen enfeksiyonlar. Her yaş ve cinste görülebiliyor. Yenidoğan dönemi olan ilk bir ay hariç kızlarda daha sık ortaya çıkıyor. Çocuklarda zamanında belirlenip uygun tedavi ve izlem yapılmayan idrar yolu enfeksiyonu büyüme gelişme geriliği, hipertansiyon ve ilerleyici böbrek hasarına yol açıp sonuçta kronik böbrek yetmezliğine neden olduğundan ve bazen son döneme kadar bulgu vermediğinden beni hep korkutmuştur.

İdrar yolu enfeksiyonu her zaman klinik bulgu vermediği için bebeklerde ilk yaşta bir defa idrar tetkiki yapılması öneriliyor.  Kontrol için olduğunda genellikle torba içine alınan idrar değerlendiriliyor. Şüpheli durumlarda sondayla ya da suprapubik idrar örneği bir enjektör yardımıyla mesaneye girilerek alınıyor.  On aylıkken Dora’nın idrar tetkikinde enfeksiyon saptamıştım. O dönemde yüzme dersine de gittiği için havuz kaynaklı olduğunu düşünmüştüm. İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda anatomik bir bozukluk olup olmadığını kontrol etmek için ultrasonografi ile değerlendirmek gerekiyor. Tetkikleri normal çıktı ama sonra birkaç kez daha torbayla alınan idrarında enfeksiyon bulguları vardı. Sonraları şüphelendiğimde sondayla idrar kültürü alıp aslında idrar yolu enfeksiyonu geçirmediğini, havuz yüzünden yaşadığı vajinitin torbayla alınan idrarda enfeksiyon varmış gibi bulgu verdiğini fark ettim. Sadece bir kremle tedavi oldu ve gereksiz tere antibiyotik kullanmadı. Geçen hafta bu durumu poliklinikte yaşadım. Beş yaşında kız çocuğu iki yıldır idrar yolu enfeksiyonu nedeniyle takip edilmekteydi. Büyük bir araştırma hastanesinde tüm tetkikleri yapılmış ama nedeni saptanamamış. İdrar tetkiklerinde enfeksiyon bulgularına rastlanıyor ama kültürlerde üreme olmuyormuş. Aileyi ikna ederek sonda ile idrar aldım, enfeksiyon yoktu. Vajinit tedavisiyle tamamen normale döndü.  Babanın rahatlaması mutluluk vericiydi. Her hastalıkta olduğu gibi doğru tanının ne kadar önemli olduğu bir kez daha gördüm.

İdrar yolu enfeksiyonunda en sık rastlanan etkenler bağırsak bakterileridir. Bulaşma çoğunlukla aşağıdan yukarıya doğru, yani üretradan giren mikropları yukarı doğru bulaşması ile olur. Kız çocuklarında kakanın üretra ağzına bulaşmasının daha kolay olması daha sık enfeksiyon geçirmelerine sebep olur.

İdrar yolu enfeksiyonu yenidoğan bebeklerde aktivitede azalma, ateş veya düşük vücut ısısı gibi bulguları ile seyredebilir.
Uzayan sarılık, beslenme bozukluğu ve tartı alamama sorunu olan bebeklerde idrar tetkiki yapılmalıdır. Süt çocuklarında idrar yolu enfeksiyonu hiç belirti vermeden ya da huzursuzluk, solukluk, iştahsızlık, kusma gibi genel belirtilerle seyredebilir. İdrar rengi ve kokusunda değişiklikler olabilir. Sık sık ve az miktarda, ağrılı idrar yapma görülebilir. Daha önce işeme sorunu olmayan bir çocukta ortaya çıkan sıkışma, gündüz ya da gece altını ıslatma idrar yolu enfeksiyonu akla getirmelidir. İdrar yolu enfeksiyonunda kesin tanı koymak için idrarın mikroskopla değerlendirilmesi ve kültür yapılması gereklidir. Tam idrar analizinde mikroskopla her sahada 5 ‘den fazla lokosit ve mikroorganizmalar görünmesi idrar yolu enfeksiyonu düşündürür ancak kesin tanı için yetersizdir. İdrar yolu enfeksiyonunda kesin tanı idrar kültürü ile konur. İdrar kültürü, enfeksiyona yol açan mikroorganizmanın özel bir besi yerinde üretilmesidir. İdrar da üreyen mikroorganizmaya etkili olacak antibiyotiği belirlemek için çok önemli bir yöntemdir. Ancak doğru teknik ile ve steril koşullarda alınmamış bir idrar kültürü yanıltıcı olabilir. Genellikle plastik torba kullanılır. Ancak kuşkulu durumlarda sonda ile ya da suprapubik aspirasyon ile idrar alma gibi diğer yöntemlerin kullanılması gerekebilir.

Tedavinin amacı enfeksiyonu yok etmek, idrar yolu enfeksiyonu riski olabilecek anatomik ya da işlevsel bozuklukları belirleyip düzeltmek, tekrarlamaları önlemek ve böbrek işlevini korumaktır. İdrar yolu enfeksiyonuna neden olan mikropların yok edilmesi için antibiyotik tedavisi yapılır. Ve uygun antibiyotik tedavisi ile birçok hasta hızlı ve tam olarak iyileşir. Geciken tedavi böbrek hasarı gelişmesi riskini artırır. İdrar kültürü sonucunun kesinleşmesi birkaç gün sürebileceğinden idrar yolu enfeksiyonu düşünülen küçük çocuklarda, anatomik bozukluk ve tekrarlayan idrar yolu öyküsü olanlarda kültür kesinleşene kadar tedavi başlanması önerilir. Tedavinin süresi 7-14 gündür,  tedavi başlanan hastada genellikle 48 saat içinde iyileşme gözlenir. Tedavi tamamlandıktan 2-3 gün sonra idrar incelemesi ve kültürü tekrar edilir. Kronik böbrek yetmezliği hastası olan, diyaliz yapılması gereken çocukları gördükçe idrar yolu enfeksiyonuna daha fazla önem verilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Yorum Yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir