“Hayır bırakmıcam onuu!”: Tuvalet sorunları

Hazırlayan: Özge Selçuk Bozkurt

Şimdi çocuk büyütmekte ne var? Bezler o kadar güzel emiyor ki, eskiden en fazla 18.’aya kadar bağlanan bezler şimdi neredeyse 4 yaşına kadar bağlanabiliyor… rahata çok alıştık çok… ve bunun getirdiği bir sorun daha var…

Çiş tamam peki ya kaka? Özellikle 2,5-4 yaş arasında, Kakayı ayakta bezine yapmaya alışık olan çocuklar, bu süreçte “oturarak kakayı bırakma” aşamasında zorluk çekebiliyorlar.
Bezle geçen gün sayısı arttıkça bu durum daha da zorlaşıyor. Normaldir; vücut ayakta iken beze dışkılamaya alışır, kendi iradesinin dışında oturtularak yapmak istemez, hatta bu durumu tepki ile karşılayacak belki de sizi “acaba daha erken mi” diye düşünmeye sevk edebilir. Çişini tuvalete/oturağa yapıyorsa aslında, “dışkılamanın” nereye yapılacağını biliyordur. Ah, bi yapabilse, kakasını da oraya yapabilir aslında.

Aşağıdaki durumlardan hangilerini çocuğunuzda gözlemlediniz?

• Koltuk ya da kapı arkasında ayakta mı yapıyor?

• Sizin bakmanızdan da utanıyor, rahatsız oluyor mu?

• Oturağa yönlendirmelerinize, ikna etme çabalarınıza kızarak, inatlaşarak mı tepki veriyor?

• Bu uğurda bir sürü külot “telef” ettiniz mi?

• Deneme sürecinde ayakta yerlere “kakalar serpiştirildiği” oldu mu?

• Kabızlık gibi makatı zorlayacak, dışkılarken canının acımasına sebep olacak ya da ishal, pişik gibi poponun hassaslaşmasına yol açacak durumlarla karşılaştı mı?

• Daha önce tuvalete kakasını yapıp “düşürdü” ve bu duygudan rahatsız olmuş olabilir mi?

• Kakasını bezsiz olarak ayakta yaparken kendine değmesinden rahatsız oluyor mu? (kakadan tiksiniyor mu sizce?)  Tek sorun kakasını ayakta yaparken “konsantre” olup yapmakta, oturunca kendisini huzursuz hissetmekte aslında, çözüm önerileri evin ve ailenin durumuna, çocuğun yaşına, ilgilerine, vücudunu tanıma düzeyine, inatlaşma niteliğine gibi bir çok değişkene göre aileden aileye farklılık gösteriyor.

Çocuğunuzu Tanıyın:
Kakayı bırakmak istememesinin nedeni sizce ne? Eğer, fizyolojik bir durumsa beslenme düzenini doktorunuza da danışarak çözüme ulaştırabilirsiniz. Kabızlık gibi durumlarda zaten sıkıntılı olan boşaltım süreci, bir de onu tuvaletini yapmak için farklı alternatifler denettirerek/önererek kaygılandırıcı bir duruma dönüşmesin. Bu çözüldükten sonra diğer aşamalara geçebilirsiniz.

Kakanın yumuşak bir şekilde çıkıp canını acıtmayacağını ona göstermeniz, olumsuz bir anısı varsa, bir süre canı yanmadan da dışkılayabileceğini ona hissettirmeniz gerekiyor çünkü… Yumuşak akışkan oyunlar oynayabilirsiniz. Kek yapıp hamurunu poşetten kek kaplarına akıtın, akan suyla oynasın; Çok yumuşak oyun hamuru ile oynayın, zorlanmadan kalıptan çıksın…vb. bir şeyin zorlanmadan akıp gittiği görüntüsünü gözlerinin önüne getirsin. Kaka yaparken de kolaylıkla çıkıp gideceğini hissetsin.

Kakasını ayakta yapan çocuklarda sıkça görülen bir durumdur. Vücut bu şekilde alışmıştır dışkılamaya, diğer yöntemler ve yönlendirmeler konsantrasyonunu bozacağı ya da kakanın -onun düşüncesiyle vücudundan bir parçanın- kopup düşecek olması, alışmadığı bir durumdur.

Birinci aşama olarak, (Sadece bu durum için) Alışması için onda bez hissi uyandıracak bir şey giydirmeden evde dolaşmasına fırsat verin. Gerekirse artık bez bağlamayacaksanız, bitmiş bez poşetini gösterin ya da son bezi gösterip artık büyüdüğünü bezlerin ona olmadığını söyleyebilirsiniz. Kakanın düşmesi sağlandıktan sonra ikinci aşamaya geçişi deneyin, eğer kakanın düşeceği yer, saklanarak yaptığı yer ise yakınlara oturak götürebilirsiniz. Kakanın çıkış anını yakalayabilirseniz içine düşürüp kakanın ait olduğu yeri gösterebilirsiniz. Sonra birlikte tuvalete gönderebilirsiniz.

Kakanın ait olduğu yer gösterilmeli.
Bu süreçte sıkı takipte olmanız gerekir. Gizlenerek kapı/ koltuk arkasına yapmak istese bile, çok üzerine gitmeden kaka düşmeden ya da düştükten sonra oturak/tuvalette olması gerektiğini ona gösterin. (evet, gerekirse alıp oturağa koyun sonra gidin birlikte tuvalete dökün.)

Ayakta yapmasına saygı duyun, gerekirse ve eğer kabul ederse duş teknesine yapabilir, temizlemesi de daha rahat olacaktır. Kabızlık durumlarında annelerin işi baya zorlaşıyor. Çocuk kaka çıkarken acıya şahit olduğu için kakayı bırakmak istemez ve bu süreç daha da zorlaşır. İşte o zaman ılık oturma banyolarını öneriyoruz.

Abartılı, ödüllendirmelerden mutlaka sakının. Kimse size kakanızı ya da çişinizi yaptınız diye madalya takmıyor ama her şeyde olduğu gibi bu “ilk” i diğerlerinden farklı bir şekilde sözel ödüllendirme ile abi veya abla külodu alarak ödüllendirmeye gidebilirsiniz.

Çocuğunuzun bu özel durumunu onun yanında başkaları ile fazla konuşmayın. Dikkat “kaka mevzusuna” fazla çekilmesin. Ne kadar önemli bir şeymiş bu “kaka” demesin, fazla anlamlar yüklemesin, hatta bu durumu size karşı “tutup-bırakmak” suretiyle kullanmasın. Yemek yeme su içme gibi bir durumdur, tedirginliğinizi belli etmeyin.

İlgili Yazılar

• 

  Bebeklerin dil gelişimini etkileyen etmenler
  Bebeklerin dil gelişimini etkileyen etmenler
• 

  İsmine duyarsızlaşan çocuklar
  İsmine duyarsızlaşan çocuklar
• 

  Gizli bir yer arıyorum!
  Gizli bir yer arıyorum!
• 

  Konuk yazar – Merve Çalışkan
  Konuk yazar – Merve Çalışkan