HAMİLELİKTE YAŞANAN RAHATSIZLIKLAR…

Baş dönmesi, mide bulantısı, çeşitli kas ve eklem ağrıları… Bunlar hepimizin bildiği ve hamilelikte olması doğal karşılanan rahatsızlıklar. Peki başka neler var?

Küçük yaşlarımızdan itibaren “baş dönmesi ve mide bulantısının” bizim toplumumuzda, nasıl da sevinçle karşılandığını iyi biliriz. Normal şartlarda “Bugün çok rahatsızım, başım dönüyor, midem bulanıyor” deyip de eve kapandığımız nice gün varken, hamilelikte bu durum diğer zamanlara göre çok farklı yaşanır. Sabah bulantıları, mide yanmaları, baş dönmeleri, sırt ve eklem ağrıları, kabızlık ve baş ağrıları hamilelikte en sık karşılaşılan ve normal ölçüde yaşandığında, anne adayının hayatını aksatmayan rahatsızlıklardır. Hamilelikte oluşan bedensel ve hormonal değişikliklerin yarattığı bu rahatsızlıklar, hamileliğin doğal seyrinin bir parçası olduklarından, endişe uyandırmaları beklenmez. Hemen hepsinin giderilebilmesi için, çeşitli yöntemler, ilaçlar hatta egzersizler vardır. Ancak hamilelik döneminde oluşabilecek diğer bazı rahatsızlıklar konusunda biraz daha dikkatli olunması gerekir.
Hamilelik, özellikte kalp damar sistemi üzerinde çeşitli olumsuzluklara neden olabilecek etkilere sahiptir. Kalp damar sistemi üzerinde oluşan baskılar, anne adaylarının tansiyon sorunları yaşamalarına neden olabilir. Oluşabilecek rahatsızlıkları ve nedenlerini Acıbadem Bursa Hastanesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği’nden, uzmanımız, Doç. Dr. H. Alper Tanrıverdi’ye sorduk.

HAMİLELİKTE OLUŞAN RAHATSIZLIKLARIN NEDENLERİ
Gebelikte genellikle kalp damar sisteminde bir yüklenme oluşur. Bu sorunlu sorunsuz her hamilelikte oluşan bir durumdur. Kalp damar sistemi üzerinde oluşan bu yüklenme anne adaylarının tansiyonlarında oynamalar gözlenmesine sebep olur. Hamilelikte kalp yükünün artmasının nedeni ise, beden dokularının oksijen gereksinimlerinin fazlalaşmasıdır. Oksijen gereksiniminin artmasının nedenleri: 1) Fetusun vücudunun ve organlarının hızla büyümesidir. Bebeğin büyümesinde, fetus dokularının hacim birimi başına oksijen tüketimi, anneninkilerden daha yüksektir, 2) Kalp yükünün artmasının nedeni, yalnızca memelerin ve uterusun büyümesi değil, aynı zamanda annenin dokularının çoğunun hipertrofiye olması ve oksijen gereksiniminin de artmasıdır. Ayrıca anne adayının kas yükü de hem kendi hem de fetus bedeninin büyümesi sonucu fazlalaşır.

YORGUN ANNE ADAYLARI
Hamileliğin ilk döneminde anne adaylarının çoğunun, kendilerini normalden daha yorgun hissetmelerinin nedenlerinden biri, kalp damar sistemi üzerindeki baskının artmasıdır. Bunun yanı sıra, yeni duygu ve düşünceler de anne adaylarının bedenlerini yorar. Bir yandan değişen duygu ve düşünceler, diğer yandan da artan fiziksel yükle karşı karşıya kalan vücut, bir takım zorlukları aşmak durumundadır. Fiziksel olarak kan hacminin hızla artması, vücutta su tutulması, hızla büyüyen bebek ve hormonların etkisiyle oluşan kas-iskelet sistemi değişiklikleri başlıca yorgunluk nedenleridir.

BAŞ DÖNMESİ VE BAYILMALAR
Baş dönmesi ve bayılma hamileliklerde sık karşılaşılan problemlerdendir. Bu durumun ortaya çıkmasındaki ana sebep, geçici süre ile beyne yeterli kanın gidememesidir. Buna gebelik sırasında kan damarlarının gevşemesi ve sonuçta vücudun duruşuna göre kanın vücudun belli bölgelerinde toplanması neden olur. Sıklıkla sırtüstü yatan hamilenin hızla ayağa kalkmak istemesi sırasında baş dönmesi, hatta bayılma hissine benzer bir durumun ortaya çıkabilir; bu nedenle hamilelerin yatar bir pozisyondan ayağa kalkarken, ağır hareket etmeleri ve yavaşça, destek alarak kalmaları önerilir. Hamilelikte baş dönmeleri genellikle, ortaya çıktıktan birkaç dakika sonra geçer. Baş dönmesi daha uzun bir süre devam ederse, doktorunuza danışmalısınız.

HAMİLELİĞE BAĞLI KAN BASINCI YÜKSEKLİĞİ
Halk arasında “gebelik zehirlenmesi” olarak da bilinen “Toxemi” veya preeklampsi durumu, hamilelikte görülebilen bir yüksek tansiyon hastalığıdır. Bu durumun tam olarak neden gerçekleştiği bilinmemekle birlikte özellikle ilk gebeliğini yaşayan anne adaylarında daha sık karşılaşılır.
Vücutta normalden fazla su tutulmasına bağlı olarak, kilo alımının hızlı ve aşırı miktarlarda olması, yüzde ve ellerde şişme oluşmasına, yüksek kan basıncına (büyük tansiyon 14 veya daha yüksek, küçük tansiyon 9 veya daha yüksek) ve idrarda protein atılımına neden olur. Tansiyon yüksekliğinin şiddetine göre görme bulanıklığı, baş ağrısı, huzursuzluk, bilinç bulanıklığı, karaciğer ve böbrek işlevlerinde bozulmaya yol açarak anne hayatını tehdit edici bir durum ortaya çıkabilir.
Preeklampsi hamileliklerin yaklaşık yüzde 10’unda ortaya çıkar. Preeklampsi, mutlaka doktor denetiminde yakından takip edilmesi gereken ciddi bir gebelik sorunudur. Annede sinir sistemi, damarlar veya böbreklerde kalıcı hasara neden olabilen preeklampsi, bebekte de büyüme geriliği (plasentadan bebeğe akan kan miktarı azaldığı için) veya oksijen yoksunluğuna bağlı stres yaşanmasına neden olabilir. Gebelikteki tansiyon değişikleri açısından, ciddi sonuçlar doğurması nedeniyle, mutlaka yakın takibi gerekir.

ANNE ADAYLARINA ÖNERİLER
Yorgunluk ve kalp damar sistemi üzerindeki yük nedeniyle oluşabilecek tansiyon oynamalarını düzenlemek, yaşanan rahatsızlıkları minimuma indirmek için yapabileceğiniz pek çok şey var. Bunların en önemlisi, ihtiyaç duyduğunuz kadar dinlenebilmeniz. Gün içinde ara ara yapılan şekerlemeler ihtiyacınız olan dinlenme süresini karşılayacak bir yöntem olabilir; dinlenirken bacaklarınızı yukarı kaldırmanız daha iyi olacaktır. Düzenli olarak, orta derecede yapılacak egzersizler de, hem yukarıda saydığımız rahatsızlıklar açısından, hem de doğuma hazırlık ve anne bedeninin doğum sonrasında eski haline dönmesini kolaylaştırması açısından, son derece yararlıdır. Sağlıklı ve dengeli beslenmeniz de, hem kendi hem de bebeğin sağlığı açısından özellikle dikkat etmeniz gereken bir diğer konudur.
Anne adaylarının sigara ve alkol kullanmaları, hamilelik döneminde yaşanan rahatsızlıkları en çok tetikleyen etkenlerdir. Alkol ve sigara kullanımı, bebeğin sağlığına da telafi edilemeyecek olumsuz etkilere neden olur. Sigara veya alkol kullanıyorsanız, derhal bırakmalısınız.

Yorgunluk ve tansiyon oynamaları ile baş edebilmenin yöntemleri:
* İhtiyacınız kadar dinlenin.
* Gün içerisinde ara sıra şekerleme yapın.
* Dinlenirken bacaklarınızı yukarıya kaldırın.
* Enerjik olmanın ve vücudu zinde tutmanın en iyi yolu egzersiz yapmaktır. Her gün yapılacak orta derecede bir egzersiz (örneğin eşinizle yürüyüş) vücudunuzun adaptasyon mekanizmalarının daha iyi çalışmasını sağlar.
* Uygun beslenin! Gebeliğin başlangıcında yeterli demir, vitamin ve protein desteği almıyorsanız, yorgunluk/halsizlik hissiniz şiddetlenebilir.
* Sigara ve alkol kullanıyorsanız bırakın.