BAHARLA BERABER ALERJİYE MERHABA

Baharın gelmesiyle beraber çocuklarda alerji belirtileri daha sık görülmeye başlar; bu nedenle sizleri bu konuda aydınlatacak kapsamlı bir dosya hazırladık.

Alerji; çevremizde bulunan ve alerjen olarak adlandırılan, aslında zararlı olmayan bazı maddelerin, herhangi bir yolla vücuda girmesi sonucu bağışıklık sisteminin bu maddelere karşı aşırı ya da anormal bir reaksiyon vermesidir. Sağlıklı kişilerde bu tür reaksiyonlar olmazken neden bazı kişilerde görüldüğü hala tam ve kesin olarak bilinmemekle beraber genetik yatkınlığın etkili olduğu kanıtlanmış durumda. Aile bireylerinden herhangi birinde alerjik hastalığı olan kişilerin vücutları alerjenlere daha duyarlı oluyor. Alerji hakkında tüm bilmeniz gerekenleri sizin için Kadıköy Acıbadem Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Gülden Paşaoğlu’na sorduk.

BEBEKLERDEKİ ALERJİ RİSKİNİN NEDENLERİ
 Aile bireylerinden herhangi birinde alerjik hastalık olması
 En az 6 ay anne sütü almamış olması
 Annenin hamilelik veya loğusalık döneminde sigara içmiş ve alerjik gıdaları fazla tüketmiş olması
 Alerjenlere fazla maruz kalması

ALERJİNİN ÇEŞİTLERİ
 Alerjik rinit ve konjuktivit dediğimiz halk arasında saman nezlesi ve göz nezlesi olarak bilinen hastalıklar
 Alerjik astım
 Deride kaşıntı, kızarıklık ve kabarıklıklarla seyreden ürtiker ve egzama
 Besin alerjileri
 İlaç ve bazı kimyasal maddelere karşı gelişen alerjik reaksiyonlar
 Arı ve böcek sokması ile gelişebilecek alerjik reaksiyonlar

TANI
Alerjik hastalıklara yönelik şikayetleri olan kişilerde zaman zaman burun akıntısı, hapşırık, geniz akıntısı veya öksürük, nefes darlığı olması ya da deride kaşıntılarla kızarma ve kabarma görülmesi, beraberinde ailede benzer bir hastalığın olması, yakınmaların sık tekrarlanıyor olması ve mevsimlere göre değişiklik göstermesi alerjik bir hastalığı düşündürür. Bu hastalara alerjik deri ve kan testleri yapılır.

TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Korunma:
Alerjik hastalığın tedavisinde ilk yapılması gereken hastanın duyarlı olduğu alerjenlerle temasının önlenmesidir. Gıdalardan herhangi birine alerjik reaksiyon geliştiğinde ise o gıdanın yenmemesi, ilaç alerjilerinde alerji yapan ilacın kullanılmaması gerekir.
İlaç tedavisi:
Günümüzde, oluşan hastalığın belirti ve bulgularını kontrol altına almak için oldukça etkili ilaçlar kullanılır. Örneğin burun nezlesinde antialerjik ilaçlar ve burun spreyleri, astımda hava yollarını genişletici ve tedavi edici ağızdan spreyler, derideki lezyonlar da ise antialerjik ilaçlara ek olarak kremler kullanılır.
İmmünoterapi:
Aşı tedavisi olarak bilinir. Günümüzde tek kür sağlayan tedavi yöntemidir. Hastanın duyarlı olduğu alerjenler gittikçe artan dozlarda enjekte edilerek ya da dil altına damla şeklinde verilerek uygulanır. Böylece vücudun o alerjene karşı duyarsızlaştırılması sağlanarak, hastanın alerjik olduğu maddelerle karşılaştığında reaksiyon oluşturması önlenir; ancak riskli bir tedavi yöntemi olup, immünoterapinin yapılma kararı ve nasıl yapılacağı konusu hakkında uzman olan alerjistler tarafından, mutlaka hastane ortamında uygulanmalıdır.

ALERJİK RİNİT (SAMAN NEZLESİ)
Alerjik rinit ya da saman nezlesi çevremizde bulunan alerjenlerin burun yoluyla vücuda girmesi sonucu alerjene duyarlı kişinin burun içi örtüsünün o maddeye karşı hapşırma ve akıntıyla birlikte şişerek tıkanma şeklinde tepki vermesidir.
Nedenleri
Nedenleri arasında sıklıkla ev tozu akarları, küf mantarları, hayvan tüy veya besinleri, aspirin gibi bazı ilaçlar ve lateks gibi alerjenler sayılabilir.
Tedavi
Tedavi tüm alerjik hastalıklarda temel olan alerjenden korunmaya ek olarak antialerjik ilaçlar ve burun spreyleri kullanılır. Bu tedavilere karşın, yeterli yararı görmeyen hasta grubunda ise aşı tedavisi ile kür sağlanır. Bunların dışında polipli hastalarda veya burun etlerinde şişmelerin fazla olup, burun tıkanıklığına neden olduğu durumlarda cerrahi tedavi uygulanır.

ÜRTİKER (KURDEŞEN)
Ürtiker yani kurdeşen, etrafı kızarık, ortası soluk, yüzeysel, kaşıntılı kızarıklık ve kabarıklık şeklinde cilt döküntüleridir. Döküntü aniden başlar; kaşıntı ile beraber kızararak değişik boyutlarda ve şekillerde plaklar halinde kabarıklıklar oluşur. Plak şeklindeki bu döküntüler genelde 20 dakika ile 3 saat arasında sürüp, en geç 24 saat içinde iz bırakmadan kaybolur; ancak başka bir bölgede yeniden çıkarlar. Akut ve kronik olmak üzere iki çeşidi vardır.
Nedenleri
Akut ürtiker nedenleri
• Enfeksiyonlar
• İlaçlar ve diğer kimyasal maddeler
• Besinler ve katkı maddeler
• Böcek sokmaları
Kronik ürtiker nedenleri
• Stres, basınç, soğuk, güneş, egzersiz
• Diğer bazı cilt hastalıkları veya cilt dışı sistemik hastalıklar
• Ailesel hastalıklar
Tedavi
Öncelikle ürtikere neden olan faktör uzaklaştırılır ve alımı durdurulur; ancak doktor tarafından önerilmediği sürece gereksiz yere diyet yapılmamalıdır. Başka bir hastalık ürtikere neden olmuşsa onun tedavisi yapılır. Ürtikerin neden olduğu şikayetlerin tedavisi için kullanılan başlıca tedavi seçeneği antihistaminiklerdir. Verilen ilacın doğru zamanda ve şekilde alınması çok önemlidir. Genel olarak ürtiker, antihistaminik tedavisiyle düzelme gösterir.

ALERJİK EGZAMA
Alerjik egzama yani atopik dermatit; ciltte kaşıntı, kızarıklık, kuruluk ve pullanmayla seyreden, genellikle ailede alerjik hastalığı bulunan çocuklarda gözlenen, bulaşıcı özelliği olmayan, kronik ve tekrarlayan bir cilt hastalığıdır.
Nedenleri
Bağışıklık sistemindeki dengenin bozulması sonucu ortaya çıkar. Bağışıklık sisteminin bir bölümü aşırı aktivite gösterirken, bir bölümü yetersiz kalır.
Annenin gebelik döneminde veya emzirme periyodunda sigara içmesi, alerjik gıdaları sık tüketmesi, ortamın alerjen yoğunluğunun fazla olması gibi çevresel faktörler atopik kişilerde alerjik hastalıkların görülme sıklığını artırır.
Alerjik egzamalı hastalarda hastalığın daha da şiddetlenmesine neden olan faktörler arasında alerjenler (Akar, polen, ev hayvanları, vb), besinler, ilaçlar, kimyasal maddeler, kaşındıran ve hava aldırmayan giysiler, terleme veya kuru hava, sıcak su, enfeksiyonlar, stres ve hormonal değişiklikler sayılabilir.
Tedavi
Tedavide esas amaç kaşıntının durdurulmasıdır.
 Bulgulara neden olan faktörlerden kaçınma
 Cildin bakımı
 Doktor tarafından verilen ilaçların uygun şekilde kullanılması
 Düzenli olarak doktor kontrolüne gidilmesi
Hastaların özellikle kurutmayan sabun kullanmaya, ılık su ile duş almaya, sıkmayan pamuklu giysiler giymeye, yün ve naylon giysilerden kaçınmaya, çamaşırların iyi durulanmasına, tırnakların kısa tutulmasına, uyurken pamuklu eldiven ve çorap giyilmesine, güneşte fazla kalınmamasına ve stresten uzak olmaya özen göstermeleri gerekir.

ALERJİK ASTIM
Astıma neden olan çeşitli risk faktörleri vardır. Bunların en önemlisi alerjik hastalıklarda olduğu gibi genetik faktörlerdir. Çevresel faktörlerde eklenince hastalık ortaya çıkar.
Belirtileri
Belirtileri sıklıkla nefes darlığı şeklinde ortaya çıkar. Ayrıca göğüste sıkışma hissi, öksürük, hırıltılı solunum görülebilir. Bu belirtilerin hepsi bir arada olabileceği gibi bazen sadece öksürük veya nefes alıp verirken hırıltılı bir ses de olabilir.
Tanı
Tanı genellikle hastaların şikayetlerini belirtmeleri sonucu konur; ancak tanıyı destelemek amacıyla solunum fonksiyon testleri, alerjenleri gösterebilmek için de alerjik deri ve kan testleri uygulanır.
Tedavi
Uzman doktorların uygulayacağı tedavilerle önlem alınmaya çalışılır. Genellikle ağızdan sprey yoluyla tedavi yöntemi kullanılır.

ANJİYO ÖDEM
Deri ve mukoza altında, gevşek bölgelerde ortaya çıkan, sınırları belirsiz doku şişliği şeklinde görülür. Ürtikerle birlikte veya tek başına ortaya çıkabilir.
Nedenleri
Genellikle kalıtsal bir enzim eksikliği sonucu ortaya çıkar. Diğer nedenler ise ürtikerinkilerle aynıdır.
Tedavi
Tedavide ürtiker de olduğu gibi öncelikle nedenin saptanması ve uzaklaştırılması ile altta yatan hastalığın tedavi edilmesi önceliklidir. Bunların dışında doktor önerisine göre antialerjik ilaçlar kullanılır.

ANAFİLAKSİ
Alerjenle temas sonucu birden ortaya çıkan ve hızla artarak, tüm sistemleri etkileyebilen ve hemen tıbbi müdahale yapılmazsa ölümcül olabilen alerjik olaydır.
Belirtileri
 Tüm vücutta kaşıntılı kızarıklık, kabarıklık ve şişlikler
 Göğüste sıkışma ve solunum güçlüğü
 Ses kısıklığı veya dilde şişme
 Baş dönmesi veya ani kan basıncı düşüşü
 Bilinç kaybı ya da kalp durması

İLAÇ ALERJİLERİ
İlaç alerjilerinin tanısı oldukça güçtür. Tanıda ilk basamak hasta tarafından doktora aktarılan bilgilerdir. Burada hastanın ilaç alımı ile alerjik tepki arasındaki ilişkiyi iyi kurması gerekir. Tepkinin, ilacın hangi dozunda, ne kadar süre sonra ortaya çıktığı ve özellikleri detaylı olarak bilinmelidir. İlaç kullanımı kesilmiş ise bu durumda belirtilerin kaybolup kaybolmadığına bakılır. Son olarak birtakım testlere başvurulur. Genel inanışın tersine belirli bir cilt testi veya kan testi ile bir hastanın hangi ilaçlara alerjisi olduğu tespit edilemez.

BAHAR ALERJİLERİ
Bahar döneminde alerjilerin nedeni polenlerdir. Rüzgarla etrafa yayılan polenler alerjiden sorumludur ve bunlar sadece bitkinin bulunduğu yerde değil kilometrelerce uzağa bile rüzgarla yayılabilir.

BESİN ALERJİLERİ
Vücut bazı besinlerdeki alerjenler, alerjik reaksiyonlara ya da besinde bulunan proteinlerin uyarımı sonucu gözlenen mide ve bağırsak sistemini etkileyen karın ağrısı, bulantı, kusma ya da ishalle başlayıp, gelişme geriliğine kadar ilerleyen bulgulara neden olabilir. Alerjik hastalığa sahip annelerin bebeklerinde riskin daha fazla olması nedeniyle katı gıdalara erken başlamanın alerjiye neden olabilir.