ANASAYFA   >   BEBEK / ÇOCUK   >   0-12 AY   >   Topuk delme, yenidoğanlarda güvenli ve etkili bir yöntemdir!

Topuk delme, yenidoğanlarda güvenli ve etkili bir yöntemdir!

10 Nisan 2025

Yenidoğanlarda ve özellikle de erken doğum bebeklerde (prematüre) kan örnekleri almanın zor ve koşullara göre de zaman zaman kısıtlayıcı bir işlem olabildiğini ifade eden Prof. Dr. Nilgün Tekkeşin, “Topuk delme, özellikle yenidoğan taramaları ve glikoz seviyelerinin ölçülmesi gibi çeşitli laboratuvar testlerinde kılcal kan örneği elde etmenin minimal invaziv ve kolay erişilebilir bir yoludur.” dedi. Topuk delme işleminin genellikle 12 aylık olana kadar kullanıldığını kaydeden Prof. Dr. Nilgün Tekkeşin, “Topuk kanı örneği, bebek sırtüstü pozisyondayken en kolay şekilde elde edilir.” dedi. Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi (İngilizce) Tıbbi Biyokimya Bölümünden Prof. Dr. Nilgün Tekkeşin, yenidoğan ve prematüre bebeklerden kan örneği alma sürecinde en sık başvurulan yöntemlerden biri olan “topuk delme” tekniği hakkında önemli bilgiler verdi.

Yenidoğanlarda kan örneği almak zor
Yenidoğanlarda ve özellikle de erken doğum bebeklerde (prematüre) kan örnekleri almanın zor ve koşullara göre de zaman zaman kısıtlayıcı bir işlem olabildiğini ifade eden Prof. Dr. Nilgün Tekkeşin, “Bu hastaların damar boyutu ve hacim durumu da venöz erişimi en yetenekli sağlık çalışanı için bile zorluk teşkil edebilir. Kılcal kan örnek alımı, bebeklerden kan örnekleri almak için en sık kullanılan yöntemdir. Kılcal kan örneği için de bazı durumlarda topuk delme tekniği kullanılır.” dedi.

Topuk delme, testler için kolay erişilebilir bir yol…
Bu tekniğin, küçük kan örnekleri veya tekrarlanan küçük hacimli kan örnekleri için yararlı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Nilgün Tekkeşin, “Topuk delme, özellikle yenidoğan taramaları ve glikoz seviyelerinin ölçülmesi gibi çeşitli laboratuvar testlerinde kılcal kan örneği elde etmenin minimal invaziv ve kolay erişilebilir bir yoludur. Ancak, daha küçük örnek hacimleri gerektiren gelişmiş laboratuvar teknikleri ve travmayı ve ağrıyı en aza indiren gelişmiş otomatik topuk delme cihazları sayesinde, topuk delme birçok rutin kan testi için kan elde etmenin uygulanabilir bir yöntemi haline gelmiştir.” diye konuştu.

Damar yolundan kan alma bütün bebekler için uygun değil
Yenidoğanlarda, damar yolundan kan almanın topuk delmeye göre daha az ağrı ile sonuçlanabileceğine dair bazı kanıtların olduğunu ancak, bu işlemin prematüre bebekler veya çoklu ve sık kan örneklemesi gerektiren bebekler için uygun olmayabileceğini anlatan Prof. Dr. Nilgün Tekkeşin, “Daha yeni, daha etkili ve daha az ağrılı delme cihazlarının geliştirilmesi, topuk delmenin göreceli faydasını artırabilir.” ifadesinde bulundu.

Topuk delme genellikle 12 aylık olana kadar kullanılır
Topuk delme yönteminin prematüre bebekler, yenidoğanlar ve bebekler için ideal olduğunu da kaydeden Prof. Dr. Nilgün Tekkeşin, “Topuk delme genellikle 12 aylık olana kadar kullanılır. Topuk kanı örnek alımı, kılcal kanın kabul edilebilir bir kaynak olduğu her zaman için işlevseldir. Bu gibi durumlar şunları içerir; gereken örnek nispeten azdır, başka bir kabul edilebilir kan kaynağı (örneğin, santral venöz kateter, göbek kordonu kateteri, atardamar hattı) halihazırda mevcut değildir, topuktan alınan örnekler genel biyokimya ve karaciğer fonksiyon testleri, tam kan sayımı, yenidoğan taraması, başucu glikoz takibi ve kan gazı analizi için kullanılabilir.” şeklinde konuştu.

Lokal anestezi kan örneğinin kalitesini etkileyebiliyor
Topuk delme tekniği için standart lokal veya sistemik farmakolojik anestezi gerekmediğini de dile getiren Prof. Dr. Nilgün Tekkeşin, şöyle devam etti: “Aksine, lokal anestezikler kan örneğinin kalitesini etkileyebilir. Ancak bebeği rahatlatmak için ağızdan sakaroz, ortam ışığı düzenlenmesi ve gürültüyü azaltma ve kundaklama önerilebilir. Bebeğin ağırlığına uygun boyutta bir topuk delme cihazı tercih edilmelidir, böylelikle kesinin boyutu kontrol altına alınarak daha az travmatize edilir. Topuk kanı örneği, bebek sırtüstü pozisyondayken en kolay şekilde elde edilir. Uygun yer seçimi ağrıyı en aza indirmek ve kalkaneus kemiğine teması önlemek için önemlidir.”