İşitme kaybının nedenleri

“Yenidoğan ve çocukluk döneminde genetik faktörler, anne karnındayken geçirilen enfeksiyonlar, doğum sırasında oluşan asfiksi (oksijen eksikliği), bilirubin yüksekliği (sarılık), menenjit ve diğer enfeksiyonlar işitme kaybına sebep olabilir. Erişkin dönemde ise kronik hastalıklar, sigara, ani işitme kaybı, yaşlılığa bağlı işitme kaybı, otoskleroz gibi nedenlerle işitme kaybı görülebilir.” diyen Liv Hospital Kulak Burun Boğaz Uzmanı Op. Dr. Irmak Uçak, ülkemizde %3,4 oranında işitme kaybı görüldüğünü, bu oranın 75 yaş ve üzerinde %27,8’e çıktığını belirterek işitme kaybının tedavi ve rehabilitasyonu hakkında bilgiler verdi.

Her yaştan bireyi etkileyebilir
İşitme kaybı doğuştan olabileceği gibi yaşam boyu maruz kalınan birçok farklı nedene bağlı da oluşabilir ve her yaştan bireyi etkileyebilir. İşitme kaybı iletişimi ve konuşmayı, algılamayı, kişilerin sosyal hayatını, eğitim ve meslek hayatını önemli ölçüde etkileyen ve aslında çoğunlukla tedavi veya rehabilite edilebilen bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünya popülasyonun %5’inde (430 milyon insan) rehabilitasyon gerektiren işitme kaybı mevcuttur. TÜİK, Türkiye Sağlık Araştırması 2022 verilerine göre ise Türkiye’de toplumun %3,4’ünde işitme kaybı görülmektedir; bu oran 75 yaş ve üzerinde %27,8’e çıkmaktadır.

İşitme kaybının nedenleri
Yenidoğan ve çocukluk döneminde genetik faktörler, anne karnındayken geçirilen enfeksiyonlar, doğum sırasında oluşan asfiksi (oksijen eksikliği), bilirubin yüksekliği (sarılık), menenjit ve diğer enfeksiyonlar işitme kaybına sebep olabilir. Erişkin dönemde ise kronik hastalıklar, sigara, ani işitme kaybı, yaşlılığa bağlı işitme kaybı, otoskleroz gibi nedenlerle işitme kaybı görülebilir. Yaşam boyu maruz kalınan yüksek sesler ve gürültü, kullanılan bazı ototoksik ilaçlar ve geçirilen enfeksiyonlar da işitme kaybına neden olan faktörlerdendir.

İşitme kaybı önlenebilir nedenlere bağlı olarak da gelişebilir
Çocuklarda işitme kaybının yaklaşık %60’ı, önlenebilir nedenlerden kaynaklanmaktadır. Yetişkinlerde de yüksek seslere ve ototoksik ilaçlara maruz kalma gibi işitme kaybının en yaygın nedenleri önlenebilir. Halk sağlığı stratejilerinin uygulanması ile bunların önüne geçilebilir veya erken dönemde tespit edilip kişiler uygun tedavi ve rehabilitasyona yönlendirilebilir. Ülkemizde de her yenidoğan bebeğe işitme taraması yapılmaktadır. Çocukluk dönemi aşılama programları ile bağışıklama yapılmaktadır. İş yerlerinde gürültüye ve kimyasal maddelere maruziyeti azaltmaya yönelik iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili koruyucu öneriler bulunmaktadır. Dünya sağlık örgütünün verilerine göre günümüzde yaklaşık 1 milyar genç, gürültü maruziyeti nedeniyle kalıcı ve önlenebilir işitme kaybı riski altındadır. İş yerleri dışında sosyal hayatta da yüksek sesle müzik dinlemek, gürültülü ortamlarda uzun süre bulunmak işitmeyi olumsuz etkilemektedir.

İşitme kaybı şüphesi olması durumunda hemen uzmana başvurulmalı
İşitme kaybı ve kulak hastalıklarının erken teşhisi tedavinin en önemli basamaklarından biridir. Yapılan odyolojik testlerle işitme kaybı tespit edilen kişilerde mümkün olduğunca erken ve uygun bir şekilde müdahale edilmesi, olumsuz etkileri azaltmaktadır. Kalabalık ortamlarda konuşulanları anlamakta zorluk yaşıyorsanız, televizyonun veya radyonun sesini yüksek açma ihtiyacı hissediyorsanız, kulak çınlaması varsa işitme duyunuzun test edilmesi gerekir.

İşitme kaybının tedavi ve rehabilitasyonu
Orta kulak kaynaklı kulak zarı delikleri, kronik kulak enfeksiyonları, orta kulakta kireçlenme gibi hastalıklarda meydana gelen işitme kayıpları cerrahi olarak tedavi edilebilir, ek olarak işitme cihazı önerilebilir. İç kulak kaynaklı işitme kayıplarında öncelikle işitme cihazı önerilir. İleri derecede işitme kaybı olan ve işitme cihazından fayda görmeyen hastalarda koklear implant yerleştirilir.

İşitme kaybı olan bir kişiyle konuşurken yavaş ve anlaşılır olun
İşitme engelli bir kişiyle konuşurken, mümkünse yüzünüzü ve ağzınızı görebileceği şekilde durun. Elinizle veya maskeyle ağzınızı kapatmamaya çalışın, ışığın yeterli bir şekilde yüzünüze geldiğinden emin olun. Yavaş ve anlaşılır konuşun, sesinizi yükseltin ancak bağırmamaya çalışın. Arka plan seslerini (müzik sesi, açık pencereden gelen gürültü) olabildiğince azaltmaya çalışın. Söylediklerinizi anlamakta zorlanıyorsa, aynı kelimeyi tekrarlamak yerine farklı kelimelerle anlatmaya çalışın.

İnsanlara işitme kaybınızı anlatın
İnsanlara işitme probleminiz olduğunu söylemekten çekinmeyin. Karşınızdaki kişinin yüz ve dudak hareketlerini takip edin. Duymakta güçlük çektiğinizde karşınızdakinden tekrarlamasını veya daha yavaş konuşmasını isteyin. Çoğu insan düşünceli olacak ve konuşmalarında daha dikkatli olacaktır.