Ölümcül meningokok menenjitten aşı ile korunmak mümkün

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan “Meningokok bakterisi Türkiye’de her yıl 100 binde 3 ila 4 oranında menenjit ya da meningokoksemi dediğimiz ağır bir hastalık tablosu oluşturuyor. Menenjit, artan tanı ve tedavi olanakları, yeni ve etkili ilaçlara rağmen yüzde 5-10 oranında ölüme, yüzde 20-30 oranında sakatlığa neden oluyor.Her yaş grubunda görülen ama en sık dört yaş altında ve özellikle de bir yaş altı bebeklerde sık görülebilen bir hastalık olduğu için mümkün olduğu kadar erken dönemde menenjit aşılarıyla koruma sağlamak gerekiyor.” dedi

Aşı yapılmazsa meningokok mikrobu Türkiye’de yılda 1500 vaka ortaya çıkarabilir

Menenjit hastalığı, üç bakteriyle ortaya çıkıyor. Bunlar pnömokok, Hib (hemofilus influenza tip b) ve meningokoktur. Hib’e karşı 2006’dan, pnömokoka karşı 2008’den bu yana Türkiye’deki tüm çocuklar aşılanıyor.Bu sebeple bu bakterilerin neden olduğu hastalıklar büyük oranda azalmış durumda. Şu anda çocuklarda görülen menenjitlerin yüzde 90’ı ise meningokok bakterisinden kaynaklanmakta. Meningokok menenjiti her yıl dünyada yaklaşık 1 milyon 200 bin kişide görülen ve 135 bin kişide ölüme yol açıyor.. Meningokok hastalıkları Türkiye’de de yılda 1.500 civarında vaka ve 350 civarında da ölüme neden oluyor.

Meningokok menenjitini önemli ve ciddi bir hastalık yapan bir başka etken ise ölümle sonuçlanmadığı durumlarda bile çocuklarda yüksek oranda kalıcı hasar meydana getirebilmesi.Aşı yapılmazsa meningokok mikrobu Türkiye’de yılda 1500 vaka ortaya çıkarabilir. Bunların %20’sinde işitme kaybı, %5’inde öğrenme güçlüğü, yaklaşık %1’inde sara hastalığı ve yaklaşık binde 7’sinde de kol-bacak kayıpları olabilir. Türkiye’deki kol-bacak yokluklarının üç önemli nedeninden biri de bu meningokokhastalıkları.Bu hastalığın bir başka önemi de diğer bakterilerin sebep oldukları hastalıklara göre çok daha hızlı seyretmesi.Hafif ateş ile hekime götürülen çocuklar, müdahaleye rağmen 5-10 dakika içinde hayatını kaybedebilmekte.

Kişiden kişiye bulaşabilen menenjite neden olan bütün mikroplar solunum yolundan kana, kandan ise beyin zarlarına ulaşıyor. Normalde beynimizi ve beyin zarlarımızı koruyan sıvıya bakteri ya da virüs bulaşması zor bir durum, ancak bakteri çok patojen özellikler taşıyıp geçebildiği zaman, menenjiti engellemek çok zor. Bulaşıcı bir hastalık olduğu için hasta kişilerin öksürürken ağızlarını kapatması gerekiyor. Mikrop birkaç saat canlı kalabileceği için herkesin mikrop barındırabilecek yerlere (sıra, masa, ev eşyası, ortak kullanılan bilgisayarlar, toplu taşımadaki tutunma alanları) dokunduktan sonra ellerini yıkaması çok önemli.

1 yaşından küçük bebeklerde hafif ateş ve beslenme bozukluğuna dikkat

Menenjitin 3 önemli bulgusu var; bunlar ateş, baş ağrısı ve kusma. Bu belirtilerin üçü bir arada görüldüğünde çocukta mutlaka menenjitten şüphelenmek gerekiyor. Ancak özellikle bir yaşın altındaki bebeklerde belirtiler her zaman bu kadar açık olmayabiliyor. Bebekte hafif ateş, beslenememe, kusma, dalgınlık ya da bazen dış uyaranlara karşı aşırı duyarlılık görüldüğünde gerekli tetkiklerin yapılması gerekiyor.

Meningokokmenenjitindiğer enfeksiyonlardan en ayırt edici özelliği ise vücutta ortaya çıkan döküntüler. Bu döküntüler kısa süre içerisinde deri altında kanamalar şeklinde bir tabloya, mor ve koyu renkli döküntülere doğru ilerleyebiliyor.Bu durum çok hızlı ilerlediği için kısa sürede kollarda, bacaklarda morarma şeklinde ortaya çıkabilmekte ve bazen hızla ilerleyip kangrene dönebiliyor.Hastalık çok hızlı ilerlediği için, aile çocuğu hastaneye götürüp testleri yaptırana kadar genellikle durum ağırlaşıyor.Özellikle bir yaşından küçük bebekler ağrıyı söyleyemediği için hastalık çok daha şüpheli olabiliyor. Dolayısıyla 1 yaşından küçüklerde hafif ateş ve beslenme bozukluğuna karşı bile daha dikkatli olmak gerekiyor.

Hastalığın en sık görüldüğü yaş aralığı ilk 5 yaş, yüzde 80’i ise ilk 1 yaş içerisinde görülüyor

Meningokok menenjitin hangi yaş gruplarında ve kimlerde görüldüğü ülkelere göre değişim göstermekle birlikte Türkiye’de daha çok küçük çocuklarda sık görülüyor. Hastalığın en sık görüldüğü yaş aralığı ilk beş yaş, yüzde 80’i ise ilk bir yaş içinde görülüyor.

Askerler ve hacılar gibi belli gruplarda ise yeniden artış gözlemlenmekte.Bu sebeple hacca giden herkes zorunlu olarak meningokok aşısıyla aşılanıyor.

Risk faktörlerinden biri ise yaşam şekliyle ilgili. Kalabalık ortamlarda çok bulunulduğunda hastalığın bulaşma riski de artıyor. Ayrıca hastalığın taşıyıcıları daha çok yaşlılar. Yetişkin insanlar hastalığı çocuklara bulaştırıyor.Bu nedenle yaşlı bakım evlerinde çalışanlar risk altında. Bir diğer risk faktörü de dalak yokluğudur. Doğuştan dalağı olmayanlar, kanser gibi hastalıklar ve yaralanmalar nedeniyle dalağını kaybedenler, meningokokla mücadelede önemli olan bazı bağışıklık maddeleri açısından yoksun olduğundan dalağı olmayan kişiler menenjit daha sık geçirmekte ve hastalık daha ölümcül seyretmektedir.

Çocuklarda menenjit bulaşma riskini azaltmak mümkün

Menenjit meningokok hastalığından korunmak için öncelikli olarak hastalardan uzak durmak gerekmektedir. Türkiye’deki 50 yaşın üstündeki insanların yüzde 13’ü bu hastalığı taşımaktadır. Bu nedenle çocuklarda el öpme gibi adetleri mümkün olduğu kadar sınırlamalıyız. Mutlaka elleri yıkamalı, halka açık bir yere dokunduğumuzda mümkünse alkollü el dezenfektanlarından kullanmalıyız. Bu yalnızca meningokoka karşı değil, gribe sebep olanlar dahil birçok virüse karşı korunmamızı sağlayacaktır. Meningokok solunum yoluyla bulaşan bir bakteri olduğu için el yıkamak bir noktaya kadar koruma sağlayabilir.

Aşıdan başka etkili bir koruma yok

Bu hastalıklarda aşı dışında çok etkili bir korunma yoktur. Hemofilus influenza Tip B aşısı Sağlık Bakanlığı aşı takviminde 2006’dan beri yapılıyor, o yüzden zaten artık Hib menenjiti özellikle aşılı çocuklarda son 4,5 yıldır görülmüyor Pnömokok aşısı 2008’den beri bütün çocuklara yapılıyor ve bunun sonucu pnömokok menenjitleri görülmesi on kat azaldı. Ulusal aşı takviminde olmayan bakteriyel menenjit etkenlerinden sadece meningokok bakterisine karşı olan aşı kaldı. Meningokok menenjitine daha çok bakterinin 5 tipi sebep oluyor. Bunlar A, B, C, W, Y tipleri. Bunların dört tanesine karşı, A, C, W, Y, koruyuculuk sağlayan dörtlü aşı dediğimiz bir meningokok aşısı var. Bir de B tipine karşı koruyuculuk sağlayan bir aşı var. Bu aşılar ülkemizde 2. aydan itibaren ruhsatlı ve yapılabilmekteler.

Meningokoka karşı da etkin bir aşılama yaparak teorik olarak menenjitsiz bir dünya mümkün olacaktır.

İlgili Yazılar

• 

  Novakid: Geleceğin meslekleri İngilizce’nin yardımıyla daha erişilebilir hale gelebilir
  Novakid: Geleceğin meslekleri İngilizce’nin yardımıyla daha erişilebilir hale gelebilir
• 

  30 dakikayı aşan nöbetler beyinde hasarlanmaya neden olabilir
  30 dakikayı aşan nöbetler beyinde hasarlanmaya neden olabilir
• 

  Diş eti hastalıkları hamile kalmaya engel olabilir!
  Diş eti hastalıkları hamile kalmaya engel olabilir!
•